Choroba Mareka to jedna z najczęściej występujących chorób zakaźnych u drobiu, stanowiąca poważne wyzwanie dla hodowców. Jej wywoływaczem jest wirus opryszczki drobiowej (Herpesviridae), który prowadzi do uszkodzenia układu nerwowego, pojawienia się nowotworów oraz licznych zaburzeń zdrowotnych. Rozpoznanie objawów na wczesnym etapie ma kluczowe znaczenie dla ochrony stada.
Charakterystyka choroby Mareka
Choroba Mareka, znana również jako MD (Marek’s Disease), występuje głównie u kur domowych, ale może dotykać także inne gatunki drobiu, takie jak indyki czy przepiórki. Patogen atakuje przede wszystkim młode ptaki, zwykle między 6. a 20. tygodniem życia. W środowisku hodowlanym wirus rozprzestrzenia się szybko, głównie przez kurz i złuszczone pióra zakażonych ptaków.
Objawy choroby Mareka
1. Objawy neurologiczne
Najbardziej charakterystyczną cechą choroby Mareka są objawy związane z uszkodzeniem układu nerwowego. Zalicza się do nich:
- Porażenia kończyn – kury mogą mieć trudności z poruszaniem się, często przyjmując charakterystyczną pozycję z jedną nogą wyciągniętą do przodu, a drugą do tyłu.
- Ataksja – brak koordynacji ruchowej, co prowadzi do potykania się i trudności w utrzymaniu równowagi.
- Skręcenie szyi – ptaki mogą mieć trudności z prostym utrzymaniem głowy, co utrudnia im jedzenie i picie.
2. Objawy oczne
Choroba Mareka może prowadzić do zmian w gałce ocznej, znanych jako „oko perłowe” (ang. gray eye). Zmiany obejmują:
- Przebarwienia tęczówki – tęczówka zmienia kolor na szary lub jasnoniebieski.
- Zwężenie źrenicy – kształt źrenicy może być nieregularny lub nienaturalnie mały.
- Postępująca ślepota – u nieleczonych ptaków zmiany oczne mogą prowadzić do całkowitej utraty wzroku.
3. Objawy nowotworowe
Wirus choroby Mareka prowadzi do rozwoju chłoniaków (nowotworów złośliwych) w różnych narządach. Objawy zależą od lokalizacji guzów:
- Wątroba – powiększenie wątroby, co można wyczuć przy palpacji.
- Śledziona i nerki – ich powiększenie może prowadzić do osłabienia i spadku wydajności produkcyjnej.
- Płuca i serce – nowotwory w tych organach mogą objawiać się dusznością, apatią i utratą apetytu.
4. Ogólne objawy kliniczne
Ptaki chore na chorobę Mareka mogą również wykazywać objawy niespecyficzne:
- Spadek masy ciała – mimo normalnego apetytu kury mogą tracić wagę.
- Apatia i osłabienie – ptaki stają się mniej aktywne i unieruchomione.
- Spadek nieśności – kury znoszą mniej jaj, a ich jakość może się pogorszyć.
- Wzrost śmiertelności – w przypadku masowych zakażeń w stadzie może dochodzić do wysokich strat.
Jak diagnozować chorobę Mareka?
1. Obserwacja kliniczna
Pierwszym krokiem w diagnozowaniu choroby Mareka jest dokładna obserwacja zachowania i stanu zdrowia kur. Neurologiczne objawy porażenia oraz zmiany w oczach są silnym wskaźnikiem tej choroby.
2. Sekcja zwłok
Sekcja zwłok martwych ptaków może dostarczyć ważnych informacji diagnostycznych. U chorych osobników można zauważyć:
- Powiększone narządy wewnętrzne (wątroba, śledziona).
- Guzki nowotworowe w płucach, sercu, czy jelitach.
- Zmiany w strukturze nerwów (np. nerwy mogą być powiększone i o zmienionym kolorze).
3. Badania laboratoryjne
W celu potwierdzenia diagnozy należy wykonać specjalistyczne badania:
- Testy PCR – identyfikacja materiału genetycznego wirusa w tkankach.
- Histopatologia – badanie mikroskopowe zmian nowotworowych.
- ELISA – wykrywanie przeciwciał przeciwko wirusowi choroby Mareka.
Czynniki sprzyjające rozprzestrzenianiu się choroby Mareka
1. Brak szczepień
Najskuteczniejszą metodą ochrony jest szczepienie jednodniowych piskląt. Brak szczepień znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia choroby.
2. Zła higiena w kurniku
Wirus choroby Mareka może przetrwać w środowisku przez wiele miesięcy. Brak regularnego sprzątania i dezynfekcji kurnika sprzyja jego rozprzestrzenianiu się.
3. Duże zagęszczenie stada
Im większe zagęszczenie ptaków, tym szybciej wirus się rozprzestrzenia. Ważne jest zapewnienie odpowiedniej przestrzeni dla każdego osobnika.
Zapobieganie chorobie Mareka
1. Szczepienia
Szczepienia jednodniowych piskląt są podstawowym elementem ochrony przed chorobą Mareka. Szczepionki dostępne na rynku są skuteczne w ograniczaniu objawów klinicznych, choć nie eliminują wirusa z organizmu.
2. Zarządzanie higieną
Regularne sprzątanie, usuwanie odchodów oraz dezynfekcja pomieszczeń hodowlanych są kluczowe dla ograniczenia ryzyka zakażenia.
3. Kontrola populacji
Unikanie nadmiernego zagęszczenia stada oraz wprowadzanie nowych ptaków wyłącznie po okresie kwarantanny pomaga zminimalizować ryzyko wprowadzenia wirusa.
Leczenie choroby Mareka
Obecnie nie istnieje skuteczne leczenie choroby Mareka. Zainfekowane ptaki zwykle nie wracają do pełnego zdrowia, a wirus pozostaje w ich organizmach na całe życie. Dlatego kluczowe znaczenie ma profilaktyka, w tym szczepienia i odpowiednie zarządzanie stadem.
Choroba Mareka stanowi poważne zagrożenie dla hodowców drobiu, zarówno na skalę przemysłową, jak i w niewielkich gospodarstwach hobbystycznych. Kluczowe znaczenie ma umiejętność rozpoznawania objawów choroby, takich jak porażenia, zmiany oczne czy rozwój nowotworów. Regularne szczepienia, utrzymanie higieny w kurniku oraz kontrola populacji to najważniejsze środki zapobiegawcze, które pozwalają chronić stado przed stratami. Dzięki odpowiedniej profilaktyce można skutecznie ograniczyć wpływ choroby Mareka na hodowlę.
Źródło: www.mojarola.pl
