Owce to przeżuwacze o specyficznych wymaganiach żywieniowych. Prawidłowa dieta wpływa na ich zdrowie, przyrost masy ciała, jakość wełny oraz zdolność do rozrodu. W zależności od kierunku hodowli – mięsnego, mlecznego czy hobbystycznego – sposób żywienia może się różnić. W tym artykule omówimy podstawowe składniki diety owiec oraz ich wpływ na produkcyjność i zdrowie stada.
Podstawowe składniki diety owiec
1. Pasze objętościowe – podstawa żywienia owiec
Pasze objętościowe stanowią podstawę diety owiec i powinny być dostępne przez cały rok. Są to pasze bogate w błonnik, który wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego i procesy przeżuwania.
Siano
Siano to kluczowy element diety owiec, zwłaszcza zimą, kiedy dostęp do pastwisk jest ograniczony. Powinno pochodzić z dobrej jakości traw i być wolne od pleśni oraz zanieczyszczeń. Wysokiej jakości siano dostarcza owcom:
- włókna surowego (około 25-30%),
- umiarkowanej ilości białka (8-14%),
- składników mineralnych, takich jak wapń i fosfor.
Sianokiszonka i kiszonka
Sianokiszonka i kiszonka z kukurydzy są często stosowane w intensywnych systemach hodowlanych. Mają wyższą wartość odżywczą niż siano, ale ich stosowanie wymaga ostrożności – zbyt kwaśna kiszonka może powodować kwasicę żwacza. Optymalna wartość suchej masy sianokiszonki dla owiec wynosi 40–50%.
Świeża zielonka
W sezonie letnim najlepszym pokarmem dla owiec są świeże pastwiska. Odpowiednio przygotowane łąki dostarczają owcom składników odżywczych, poprawiają kondycję oraz zmniejszają koszty żywienia. Idealna mieszanka pastwiskowa dla owiec powinna zawierać:
- trawy (życica trwała, kostrzewa, tymotka),
- rośliny motylkowe (koniczyna, lucerna),
- zioła pastwiskowe, które poprawiają smakowitość paszy.
2. Pasze treściwe – dodatkowe źródło energii
Pasze treściwe uzupełniają dietę owiec, zwłaszcza w okresie intensywnego wzrostu, laktacji oraz u jagniąt przeznaczonych na tucz. Są bogate w energię i białko, ale ich nadmiar może prowadzić do problemów metabolicznych.
Zboża
Zboża dostarczają owcom łatwo przyswajalnej energii, ale należy je stosować z umiarem, aby uniknąć kwasicy żwacza. Do najczęściej stosowanych zbóż należą:
- Owies – lekkostrawny, korzystny dla układu trawiennego,
- Jęczmień – bogaty w skrobię, ale wymaga śrutowania przed podaniem,
- Pszenica – bardzo energetyczna, jednak jej nadmiar może powodować zaburzenia trawienne,
- Kukurydza – wysokoenergetyczna, zalecana w niewielkich ilościach.
Śruty i dodatki białkowe
Owce, zwłaszcza w okresie laktacji, potrzebują większej ilości białka. Do pasz białkowych stosowanych w ich diecie należą:
- Śruta sojowa – bogata w białko o wysokiej strawności,
- Śruta rzepakowa – tańsza alternatywa, ale o niższej wartości energetycznej,
- Makuch lniany – korzystny dla układu pokarmowego,
- Susz z lucerny – naturalne źródło białka i błonnika.
3. Składniki mineralne i witaminy
Owce wymagają odpowiedniej suplementacji minerałów i witamin, zwłaszcza w okresie ciąży i laktacji. Niedobory mogą prowadzić do problemów zdrowotnych i spadku wydajności hodowlanej.
Makroelementy
- Wapń i fosfor – niezbędne do prawidłowego rozwoju kości i produkcji mleka,
- Sód i chlor – regulują gospodarkę wodno-elektrolitową,
- Magnez – zapobiega tężyczce pastwiskowej.
Mikroelementy
- Selen – zapobiega osłabieniu mięśni i wspomaga odporność,
- Cynk – korzystny dla skóry i wełny,
- Miedź – niezbędna, ale jej nadmiar może być toksyczny dla owiec.
4. Pasze alternatywne i dodatki
W hodowli owiec coraz częściej stosuje się różne dodatki paszowe oraz pasze alternatywne, które mogą poprawić zdrowie zwierząt i obniżyć koszty żywienia.
Buraki pastewne i marchew
Warzywa okopowe, takie jak buraki pastewne i marchew, dostarczają łatwo przyswajalnej energii i poprawiają smakowitość paszy. Są szczególnie korzystne zimą jako uzupełnienie diety owiec.
Melasa
Melasa to produkt uboczny produkcji cukru, który dostarcza energii i poprawia smakowitość paszy. Może być stosowana w mieszankach paszowych, ale w ograniczonych ilościach.
Sól lizawkowa
Lizawki solne są podstawowym źródłem sodu i innych minerałów. Owce chętnie z nich korzystają, co wspomaga regulację gospodarki wodnej organizmu.
Żywienie owiec w różnych okresach hodowlanych
Okres krycia i ciąży
W czasie przygotowania do krycia owce powinny mieć dostęp do pastwisk oraz dodatkowej dawki energii, np. zboża. W ciąży, zwłaszcza w ostatnich 6 tygodniach, wymagają zwiększonej ilości białka i minerałów, aby zapewnić prawidłowy rozwój płodu.
Laktacja
Okres laktacji wymaga paszy wysokobiałkowej i energetycznej. Śruta sojowa, lucerna oraz kiszonki poprawiają wydajność mleczną i zdrowie owcy.
Tucz jagniąt
Młode jagnięta powinny otrzymywać startery paszowe z wysoką zawartością białka i skrobi. Tucz powinien być intensywny, ale zbilansowany, aby uniknąć problemów trawiennych.
Owce są zwierzętami o stosunkowo prostych wymaganiach żywieniowych, ale odpowiednia dieta jest kluczowa dla ich zdrowia i wydajności hodowlanej. Pasze objętościowe stanowią podstawę żywienia, a pasze treściwe powinny być stosowane jako uzupełnienie. Ważna jest również suplementacja witaminowo-mineralna oraz dostosowanie diety do cyklu produkcyjnego. Dzięki prawidłowemu żywieniu owce mogą osiągać wysokie wyniki hodowlane, zarówno w produkcji mięsa, mleka, jak i wełny.
