Na pytanie, co jest lepsze – siano czy sianokiszonka – odpowiedź brzmi: Dla większości gospodarstw, szczególnie produkujących mleko lub intensywnie opasających bydło mięsne, lepsza będzie sianokiszonka. Oferuje wyższą wartość pokarmową, mniejsze straty składników odżywczych i lepszą strawność. Jednak wybór między sianem a sianokiszonką zależy od wielu czynników, w tym technologii gospodarstwa, warunków klimatycznych i rodzaju hodowli.
Wartość pokarmowa – przewaga sianokiszonki
Sianokiszonka, uzyskana z podsuszonej zielonki zakonserwowanej w warunkach beztlenowych, charakteryzuje się wyższą zawartością energii, białka i lepszą strawnością niż siano. Proces fermentacji mlekowej pozwala zachować więcej składników odżywczych niż tradycyjne suszenie, które narażone jest na znaczne straty, zwłaszcza podczas deszczowej pogody.
Z kolei siano, które powstaje poprzez suszenie roślin do zawartości suchej masy około 85%, często traci znaczne ilości cukrów rozpuszczalnych i białka. Suszenie na słońcu i wietrze prowadzi do utleniania chlorofilu i degradacji niektórych witamin (głównie A i E), co obniża wartość pokarmową.
Warunki pogodowe i ryzyko strat
W warunkach klimatu umiarkowanego coraz trudniej o stabilne okno pogodowe, które pozwala na prawidłowe wysuszenie siana. Zbiory sianokiszonki można przeprowadzić szybciej – wystarczy 24–36 godzin podsuszania na łące, co zmniejsza ryzyko strat spowodowanych opadami.
Ponadto w przypadku sianokiszonki znacznie rzadziej dochodzi do wtórnego zagrzewania paszy w magazynie. Siano zbyt wilgotne może butwieć, pleśnieć lub nawet prowadzić do samozapłonu. W sianokiszonce, dzięki hermetyzacji, rozwój pleśni i grzybów jest ograniczony, pod warunkiem prawidłowego zakiszenia.
Wydajność produkcji mleka i przyrostów
Badania wykazują, że krowy mleczne karmione sianokiszonką produkują więcej mleka o wyższej zawartości białka i tłuszczu niż te żywione wyłącznie sianem. Wynika to z lepszego bilansu energii i białka w sianokiszonce. Również byki w opasie osiągają lepsze przyrosty masy ciała, gdy w dawce dominują kiszonki, a nie pasze suche.
Siano może być stosowane jako uzupełnienie dawki, zwłaszcza w okresach, gdy dostęp do innych pasz objętościowych jest ograniczony, ale jego rola jako podstawy żywienia zwierząt intensywnych jest obecnie marginalna.
Aspekty technologiczne i logistyczne
Produkcja sianokiszonki wymaga inwestycji w folię kiszonkarską, owijarki, prasy zwijające, a także przestrzeń do przechowywania bel. Jednak brak konieczności budowy tradycyjnych stogów lub stodół i mniejszy nakład pracy przy sprzątaniu paszy z pola przemawia na korzyść sianokiszonki.
Z kolei siano, mimo prostszej technologii, wymaga więcej dni pracy przy zbiorze i przewracaniu pokosu. Wymaga także suchego i przewiewnego miejsca magazynowania, co jest kosztowne w utrzymaniu.
Higiena i zdrowie zwierząt
Sianokiszonka, jeśli jest dobrze zakiszona, zapewnia paszę bezpieczną mikrobiologicznie. Dzięki ograniczonemu dostępowi tlenu nie dochodzi do rozwoju pleśni i grzybów, które mogą być źródłem mikotoksyn – niebezpiecznych dla bydła mlecznego i opasowego.
Siano, szczególnie zbierane w wilgotnych warunkach, może zawierać duże ilości kurzu, grzybów oraz zarodników pleśni, co prowadzi do problemów oddechowych, poronień oraz obniżenia odporności u zwierząt.
Kiedy wybrać siano?
Mimo zalet sianokiszonki, siano nadal znajduje zastosowanie w gospodarstwach ekologicznych, agroturystycznych oraz przy hodowli koni, owiec i kóz. Jest to pasza:
-
łatwa do porcjowania,
-
bezzapachowa (w przeciwieństwie do kiszonki),
-
akceptowana w żywieniu młodych cieląt i zwierząt drobnych.
Dodatkowo siano jest wygodne w gospodarstwach z ograniczonym dostępem do sprzętu mechanicznego oraz tam, gdzie produkcja pasz objętościowych nie jest intensywna.
Koszty i opłacalność
Analiza ekonomiczna pokazuje, że mimo wyższych kosztów początkowych (sprzęt, folia), sianokiszonka generuje wyższą opłacalność dzięki lepszym wynikom produkcyjnym. Mniejsze straty paszy, wyższa mleczność oraz szybsze przyrosty zwierząt rekompensują inwestycje.
Siano może wydawać się tańsze, ale ukryte koszty – jak większe zużycie paszy, niższa efektywność produkcji, czy większe straty przy złej pogodzie – czynią je mniej korzystnym ekonomicznie rozwiązaniem w skali dużych i średnich gospodarstw.
Sianokiszonka jest lepszym wyborem w nowoczesnym, intensywnym rolnictwie, szczególnie w produkcji mleka i bydła opasowego. Oferuje wyższą wartość pokarmową, niższe straty, lepszą strawność i bezpieczeństwo higieniczne. Jednak siano wciąż ma swoje miejsce w mniejszych gospodarstwach, tam, gdzie technologia nie pozwala na produkcję sianokiszonki lub gdy wymagania zwierząt tego typu paszę preferują.
Każde gospodarstwo powinno indywidualnie ocenić swoje możliwości technologiczne, warunki klimatyczne oraz potrzeby żywieniowe zwierząt, aby podjąć optymalną decyzję między sianem a sianokiszonką.
