Gnojowica jest cennym nawozem organicznym, szeroko stosowanym w rolnictwie jako źródło makro- i mikroelementów. Jej wpływ na odczyn gleby zależy jednak od wielu czynników, takich jak jej skład chemiczny, częstotliwość aplikacji oraz rodzaj gleby, na której jest stosowana. Kluczowe znaczenie ma również bilans jonów wprowadzanych do gleby oraz procesy mikrobiologiczne zachodzące po jej aplikacji.
Skład chemiczny gnojowicy a zakwaszenie gleby
Gnojowica składa się głównie z azotu, fosforu, potasu, wapnia oraz szeregu innych pierwiastków. Największy wpływ na odczyn gleby mają związki azotu, które mogą występować w formie amonowej (NH₄⁺) lub organicznej. W procesie nitryfikacji amon ulega przekształceniu do azotanów (NO₃⁻), co powoduje zakwaszenie gleby. Reakcja ta zachodzi pod wpływem bakterii Nitrosomonas i Nitrobacter i prowadzi do uwolnienia jonów wodorowych (H⁺), które obniżają pH gleby.
Procesy biologiczne zachodzące po aplikacji gnojowicy
Po wprowadzeniu gnojowicy do gleby dochodzi do intensywnych procesów mikrobiologicznych. Wśród nich kluczowe znaczenie ma:
- Nitryfikacja – proces przekształcania azotu amonowego do azotanów, prowadzący do zwiększenia ilości jonów wodorowych w glebie.
- Denitryfikacja – proces odwrotny do nitryfikacji, w którym azotany są redukowane do azotu cząsteczkowego (N₂). Może on częściowo przeciwdziałać zakwaszeniu.
- Mineralizacja substancji organicznej – rozkład resztek organicznych, który również może prowadzić do zmiany pH gleby w zależności od składu chemicznego gnojowicy.
Typ gleby a podatność na zakwaszenie
Nie wszystkie gleby w równym stopniu ulegają zakwaszeniu pod wpływem gnojowicy. Gleby lekkie i piaszczyste, o niskiej pojemności buforowej, są bardziej podatne na zmiany pH. Z kolei gleby ciężkie, gliniaste, bogate w związki wapnia, wykazują większą odporność na zakwaszenie. Istotnym czynnikiem jest również początkowy odczyn gleby – gleby kwaśne są bardziej narażone na dalsze obniżenie pH niż gleby zasadowe.
Jak zapobiegać zakwaszeniu gleby przy stosowaniu gnojowicy?
Aby ograniczyć ryzyko zakwaszenia gleby po aplikacji gnojowicy, zaleca się:
- Analizę chemiczną gleby – regularne badania pH gleby pozwalają na monitorowanie zmian odczynu i odpowiednie reagowanie.
- Wapnowanie – stosowanie nawozów wapniowych (np. wapna węglanowego lub tlenkowego) neutralizuje nadmiar jonów wodorowych i przeciwdziała zakwaszeniu.
- Stosowanie gnojowicy zgodnie z zasadami nawożenia – nadmierna aplikacja gnojowicy prowadzi do kumulacji azotu amonowego i wzrostu intensywności procesów nitryfikacyjnych.
- Mieszanie gnojowicy z glebą – szybkie przyoranie gnojowicy zmniejsza straty azotu i ogranicza negatywny wpływ na pH gleby.
- Uzupełnianie materii organicznej – wprowadzanie nawozów organicznych o odczynie zasadowym (np. kompostu) może równoważyć skutki zakwaszenia.
Gnojowica może prowadzić do zakwaszenia gleby, głównie w wyniku procesów nitryfikacyjnych i intensywnych przemian azotu. Skala tego zjawiska zależy od rodzaju gleby, częstotliwości aplikacji oraz metod zarządzania nawożeniem. Odpowiednie praktyki rolnicze, takie jak wapnowanie i kontrola dawek nawozu, pozwalają ograniczyć negatywne skutki stosowania gnojowicy i utrzymać optymalne pH gleby, co ma kluczowe znaczenie dla plonowania roślin i długoterminowej żyzności gleby.
Źródło: www.mojarola.pl
