W okresie jesiennym oraz wiosennym, gdy występują nagłe spadki temperatur, rolnicy często zadają sobie pytanie: czy podlewanie roślin przed przymrozkami ma sens i przynosi realne korzyści? W tym artykule przyjrzymy się temu zagadnieniu z punktu widzenia fizjologii roślin, praktyk agrotechnicznych oraz aktualnej wiedzy naukowej.
Przymrozki – definicja i ich wpływ na rośliny
Przymrozek to krótkotrwały spadek temperatury powietrza poniżej 0°C, występujący zwykle nocą lub nad ranem, przy dodatnich temperaturach w ciągu dnia. To zjawisko może powodować istotne straty w uprawach, szczególnie w przypadku młodych roślin, kwitnących sadów oraz wrażliwych gatunków warzyw.
Skutki przymrozków obejmują m.in.:
-
uszkodzenia komórek wskutek zamarzania wody,
-
zahamowanie fotosyntezy i transpiracji,
-
deformacje liści i pędów,
-
obniżenie jakości plonu lub całkowitą utratę plonu.
Dlatego tak ważne jest stosowanie skutecznych metod ochrony przed niskimi temperaturami.
Rola wody w ochronie przed przymrozkami
Woda pełni kluczową funkcję w termoregulacji roślin. Jej wysokie ciepło właściwe sprawia, że nagrzana gleba i roślinność oddają ciepło w nocy, opóźniając spadek temperatury. Co istotne, samo zjawisko zamarzania wody również wydziela ciepło – tzw. ciepło krzepnięcia – które może lokalnie podnieść temperaturę o kilka dziesiątych stopnia, co w przypadku przymrozków przygranicznych bywa wystarczające, by zapobiec uszkodzeniom.
Czy podlewać przed przymrozkiem? Tak, ale z rozwagą
Podlewanie roślin przed spodziewanym przymrozkiem może być korzystne, pod warunkiem zachowania kilku zasad. Kluczowe znaczenie ma moment i metoda nawadniania, rodzaj gleby, uprawa oraz prognozowana temperatura minimalna.
1. Termin i technika podlewania
Podlewanie powinno odbywać się w godzinach popołudniowych dnia poprzedzającego przymrozek, aby gleba miała czas na absorpcję wody i nagrzanie się przed nocą. Najlepiej stosować nawadnianie kroplowe lub powierzchniowe – deszczowanie może zwiększyć ryzyko uszkodzeń, zwłaszcza jeśli temperatura spadnie gwałtownie i krople wody nie zdążą odparować.
2. Wpływ wilgotności gleby
Gleba wilgotna lepiej przewodzi i magazynuje ciepło niż gleba sucha, dzięki czemu wolniej się wychładza. Dobrze nawodniona gleba w ciągu dnia absorbuje więcej energii słonecznej, a następnie oddaje ją nocą, co ogranicza ryzyko przemarznięcia systemu korzeniowego i dolnych partii roślin.
3. Rodzaj upraw i gleby
Najwięcej korzyści z podlewania przed przymrozkiem odnoszą:
-
rośliny jednoroczne (np. pomidor, papryka, ogórek),
-
młode sadzonki,
-
uprawy wrażliwe na niskie temperatury (truskawki, winorośl, ziemniaki).
Gleby lekkie (piaszczyste) szybciej tracą ciepło i wymagają bardziej intensywnego nawodnienia niż gleby gliniaste czy próchniczne, które są bardziej pojemne cieplnie i wilgotnościowo.
Kiedy podlewanie nie jest wskazane?
Pomimo licznych zalet, podlewanie nie zawsze przynosi pozytywny efekt. Należy zrezygnować z tej praktyki, gdy:
-
zapowiadane są silne przymrozki poniżej -3°C, zwłaszcza po ciepłym i słonecznym dniu – wtedy nagła zmiana temperatury może doprowadzić do szoku termicznego i pękania komórek roślinnych,
-
teren jest słabo zdrenowany – nadmiar wody może powodować zalanie strefy korzeniowej,
-
istnieje ryzyko chorób grzybowych – podwyższona wilgotność sprzyja rozwojowi patogenów, zwłaszcza w warunkach ograniczonego parowania,
-
uprawa prowadzona jest w fazie spoczynku wegetacyjnego (np. większość roślin ozimych).
Alternatywne lub wspomagające metody ochrony przed przymrozkami
Podlewanie można skutecznie łączyć z innymi metodami agrotechnicznymi:
-
okrywanie agrowłókniną – zwiększa temperaturę przy powierzchni gleby,
-
zadymianie – zmniejsza wypromieniowanie ciepła z powierzchni pola,
-
mulczowanie – stabilizuje temperaturę gleby,
-
użycie wiatraków – zapobiega gromadzeniu się zimnego powietrza przy powierzchni.
W gospodarstwach sadowniczych stosuje się również systemy zraszania przeciwprzymrozkowego, które celowo tworzą cienką warstwę lodu na roślinach – w trakcie zamarzania woda wydziela ciepło, chroniąc tkanki roślin przed dalszym spadkiem temperatury.
Podlewanie roślin przed przymrozkiem może być skutecznym sposobem na złagodzenie skutków niskich temperatur, szczególnie w przypadku przymrozków przygranicznych (0 do -2°C), na glebach lekkich i wrażliwych uprawach. Kluczowe jest jednak świadome stosowanie tej metody – przy silniejszych mrozach lub niekorzystnych warunkach glebowych może przynieść więcej szkód niż pożytku.
Właściwe planowanie działań ochronnych w oparciu o prognozy pogody, znajomość lokalnych warunków oraz potrzeb konkretnej uprawy pozwala zwiększyć efektywność ochrony przed przymrozkami i ograniczyć straty plonów. Woda może być sprzymierzeńcem rolnika – pod warunkiem, że zostanie użyta z wiedzą i umiarem.
Źródło: www.mojarola.pl
