Zmniejszenie pogłowia zwierząt spowodowało, że duża ilość słomy z uprawy zbóż pozostaje na polach rolników. Słoma ta odpowiednio zagospodarowana może stać się cennym źródłem materii organicznej i składników odżywczych. Jednak, aby tak się stało musi się ona skutecznie rozłożyć. W artykule przedstawimy trzy najważniejsze metody wspomagania tego procesu: wapnowanie, nawożenie azotem oraz stosowania preparatów biologicznych.
Czego potrzebuje słoma, aby najefektywniej się rozkładać?
Aby rozkład słomy przebiegał szybko i przynosił wymierne korzyści rolnikowi, należy zapewnić jej odpowiednie warunki środowiskowe:
- Odpowiedni stosunek C:N – niezbędne jest uzupełnienie azotu, by mikroorganizmy mogły efektywnie przetwarzać słomę.
- Właściwe pH gleby – najlepiej w granicach 6,0–7,0, co można osiągnąć systematycznym wapnowaniem.
- Dobra struktura i wilgotność gleby – mikroorganizmy najlepiej działają w glebie o wilgotności 60–70% pojemności wodnej. Zbyt sucha lub zaskorupiona gleba znacząco spowalnia rozkład resztek pożniwnych.
- Rozdrobnienie i równomierne rozrzucenie słomy – rozdrobnione resztki mają większą powierzchnię kontaktu z mikroorganizmami, co przyspiesza rozkład.
- Płytkie wymieszanie z glebą – najlepsze efekty uzyskuje się przy wymieszaniu słomy z glebą na głębokość 5–15 cm co zapewnia warunki tlenowe, w których rozkład przebiega w optymalnych warunkach.
Metody wspomagania rozkładu słomy i innych resztek pożniwnych
1. Wapno nawozowe – rola w regulacji pH i przyspieszaniu rozkładu
Wapno nawozowe (np. węglanowe, dolomitowe) ma zasadnicze znaczenie dla poprawy warunków rozkładu słomy. Proces mineralizacji resztek pożniwnych najlepiej przebiega w glebach o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego (pH 6,0–7,0). Zbyt kwaśne środowisko ogranicza aktywność mikroorganizmów glebowych odpowiedzialnych za rozkład materii organicznej.
Zalety stosowania wapna nawozowego:
- poprawa pH gleby i aktywacji mikroflory saprofitycznej,
- zwiększenie dostępności fosforu i potasu,
- przyspieszenie humifikacji słomy,
- redukcja szkodliwych procesów gnilnych.
Stosując nawożenie wapnem można dostarczyć do gleby wapnia oraz dodatkowo uregulować odczyn gleby. Z tego względu wapnowanie warto poprzedzić badaniami gleby, aby dokładnie wiedzieć jaką dawkę wapna nawozowego zastosować.
2. Azot – kluczowy pierwiastek do rozkładu słomy bogatej w węgiel
Słoma zbożowa charakteryzuje się bardzo wysokim stosunkiem węgla do azotu (C:N), który często przekracza 80:1. Takie proporcje ograniczają tempo rozkładu, ponieważ mikroorganizmy potrzebują azotu do budowy własnych komórek. Niedobór tego pierwiastka sprawia, że wykorzystują go z gleby, powodując chwilowy niedobór tego składnika dla roślin następczych (zjawisko immobilizacji azotu).
Uniknąć tego zjawiska można stosując dodatkowe nawożenie azotem na ściernisko – najczęściej w formie saletry amonowej, RSM lub mocznika – w dawce 8–10 kg czystego N na tonę słomy. Po zastosowaniu nawozów azotowych warto wykonać wymieszanie ścierniska z glebą.
Zalety stosowania azotu:
- przyspieszenie procesu mineralizacji,
- ograniczenie immobilizacji azotu z gleby,
- poprawa bilansu azotowego dla roślin następczych.
3. Preparaty biologiczne – wsparcie naturalnych procesów rozkładu
Nowoczesnym i coraz popularniejszym rozwiązaniem są preparaty mikrobiologiczne, zawierające specjalnie wyselekcjonowane szczepy bakterii i grzybów (np. Bacillus subtilis, Trichoderma spp.). Ich zadaniem jest szybkie zasiedlenie powierzchni resztek organicznych oraz rozpoczęcie procesów fermentacyjnych i enzymatycznych.
Zalety stosowania biopreparatów:
- szybki rozkład ligniny i celulozy zawartej w słomie,
- ograniczenie rozwoju patogenów glebowych,
- poprawa struktury gleby i wzrost zawartości próchnicy,
- działanie w szerokim zakresie pH i temperatur.
Preparaty te mogą być stosowane bezpośrednio na glebę, najczęściej w formie oprysku.
Po wykonaniu zabiegu wskazane jest wymieszanie tych mikroorganizmów z glebą. Bakterie rozkładające słomę mimo wszystko najlepsze działanie wykazują, gdy pH gleby jest w pobliżu 6,0-7,0. Jeżeli rolnik posiada na swoim polu problem z nie uregulowanym odczynem gleby zaleca się, aby najpierw rozwiązał ten problem, a dopiero następnie zaczął stosować preparaty mikrobiologiczne.
Podsumowanie
Efektywne zagospodarowanie słomy pożniwnej to nie tylko sposób na uniknięcie problemów agrotechnicznych, ale także inwestycja w żyzność gleby. Wapno nawozowe, azot i preparaty biologiczne – stosowane pojedynczo lub łącznie – znacząco przyspieszają proces rozkładu resztek roślinnych. Przy zachowaniu odpowiednich warunków, słoma staje się cennym nawozem organicznym, poprawiającym strukturę gleby, magazynującym wodę i zwiększającym plony roślin następczych.
***
Artykuł zewnętrzny
