Lucerna (Medicago sativa) to jedna z najważniejszych roślin paszowych, która odgrywa kluczową rolę w rolnictwie, zarówno jako pasza dla zwierząt, jak i roślina poprawiająca strukturę gleby. Aby osiągnąć wysokie plony i zdrowe rośliny, niezbędne jest odpowiednie nawożenie. Wybór nawozów do lucerny zależy od wielu czynników, w tym rodzaju gleby, jej pH, zawartości składników pokarmowych oraz fazy wzrostu rośliny. W niniejszym artykule omówimy, jaki nawóz jest najlepszy dla lucerny, jak prawidłowo nawozić tę roślinę oraz jak dostosować nawożenie do potrzeb gleby.
Podstawowe wymagania pokarmowe lucerny
Lucerna jest rośliną o dużych wymaganiach pokarmowych, zwłaszcza w zakresie azotu, fosforu, potasu oraz wapnia. Dzięki swoim głębokim korzeniom potrafi pobierać składniki pokarmowe z głębszych warstw gleby, ale w uprawach intensywnych, w których gleba nie jest w stanie dostarczyć wszystkich niezbędnych składników, nawożenie jest kluczowe.
Azot
Lucerna, będąc rośliną motylkową, ma zdolność do asymilacji azotu atmosferycznego dzięki symbiozie z bakteriami z rodzaju Rhizobium, które tworzą guzki korzeniowe. Mimo to, w pierwszym roku uprawy, szczególnie przy zakładaniu plantacji, rośliny potrzebują dodatkowego nawożenia azotowego. Z czasem, dzięki wspomnianej symbiozie, potrzeba nawożenia azotem spada. Warto pamiętać, że nadmiar azotu może prowadzić do intensywnego wzrostu części nadziemnych kosztem korzeni i w konsekwencji obniżenia jakości paszy.
Fosfor
Fosfor jest kluczowy dla rozwoju systemu korzeniowego lucerny oraz jej wydajności w pierwszym okresie wegetacyjnym. Lucerna ma stosunkowo dużą potrzeba fosforu, szczególnie na glebach ubogich w ten pierwiastek. Jego odpowiednia ilość w glebie wpływa na lepsze ukorzenienie roślin i rozwój roślin w początkowej fazie wzrostu.
Potas
Potas to pierwiastek niezbędny do prawidłowego rozwoju roślin, szczególnie w procesie fotosyntezy i syntezy białek. Lucerna, ze względu na swoje dużej powierzchniowe wymagania, intensywnie pobiera potas. Niedobór tego składnika może skutkować zahamowaniem wzrostu, spadkiem plonów oraz obniżeniem jakości paszy. Potas wpływa także na odporność roślin na choroby i stresy środowiskowe.
Wapń
Lucerna wymaga również wysokich dawek wapnia, który jest niezbędny do prawidłowego rozwoju roślin, zwłaszcza w kontekście ich zdrowia. Wapń wpływa na kondycję komórek roślinnych oraz regulację pH gleby. Wapń jest również kluczowy dla procesu tworzenia kwiatów i nasion, dlatego jego obecność w glebie jest niezbędna, szczególnie w glebach kwaśnych.
Rodzaje nawozów stosowanych na lucernę
Nawożenie lucerny opiera się na dostarczaniu jej niezbędnych składników w odpowiednich proporcjach. W zależności od potrzeb gleby i fazy wzrostu rośliny, stosuje się nawozy mineralne, organiczne oraz nawozy dolistne. Poniżej przedstawiamy najczęściej stosowane nawozy.
Nawozy mineralne
Nawozy mineralne są najczęściej stosowane w intensywnych uprawach lucerny. Zawierają one składniki pokarmowe w formie łatwo przyswajalnej przez rośliny. Do nawozów mineralnych stosowanych na lucernę należą:
Saletra amonowa
Jest to nawóz azotowy, który jest stosowany w początkowych fazach wzrostu rośliny, aby dostarczyć jej odpowiednią ilość azotu. Saletra amonowa może być stosowana w dawkach 50-100 kg N/ha, szczególnie w pierwszym roku uprawy, gdy lucerna jeszcze nie jest w pełni zdolna do asymilacji azotu atmosferycznego.
Superfosfat
To nawóz fosforowy, który zawiera łatwo przyswajalne formy fosforu. Jest szczególnie polecany w przypadku gleb ubogich w ten pierwiastek. Superfosfat dostarcza roślinom fosforu niezbędnego do prawidłowego rozwoju korzeni, co w szczególności jest ważne w początkowej fazie wzrostu lucerny. Standardowa dawka to 40-60 kg P2O5/ha.
Siarczan potasu
Siarczan potasu jest źródłem potasu i siarki, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju lucerny. Potas wspomaga procesy metaboliczne i zwiększa odporność roślin na choroby. Z kolei siarka jest istotna dla syntezy białek roślinnych. Siarczan potasu stosuje się w dawkach 80-120 kg K2O/ha, w zależności od potrzeb gleby.
Wapno nawozowe
Wapno jest niezbędne do podniesienia pH gleby w przypadku gleb kwaśnych. Ponieważ lucerna preferuje gleby o pH 6-7, wapnowanie jest często konieczne, szczególnie na glebach kwaśnych. Wapno nawozowe stosuje się na glebach o pH poniżej 5,5, a dawki zależą od wyniku analizy gleby.
Nawozy organiczne
Nawozy organiczne, takie jak obornik, kompost czy gnojowica, są również ważnym źródłem składników pokarmowych dla lucerny. Wzbogacają one glebę w próchnicę, poprawiają jej strukturę oraz dostarczają makro- i mikroelementów. Zastosowanie nawozów organicznych wspomaga rozwój mikroorganizmów glebowych i poprawia retencję wody w glebie.
Obornik
Obornik to jeden z najlepszych nawozów organicznych, który dostarcza roślinom nie tylko azotu, fosforu i potasu, ale także wapnia i magnezu. Jego stosowanie polepsza strukturę gleby, co jest szczególnie ważne w uprawach lucerny. Obornik stosuje się w dawkach 20-40 t/ha co kilka lat, aby poprawić żyzność gleby.
Kompost
Kompost to nawóz organiczny, który również poprawia jakość gleby. Jego stosowanie wpływa na poprawę struktury gleby, jej przewiewność oraz zawartość materii organicznej. Kompost jest mniej zasobny w składniki pokarmowe niż obornik, ale stanowi doskonały sposób na poprawę jakości gleby w dłuższym okresie.
Nawozy dolistne
Nawozy dolistne to nawozy, które aplikowane są bezpośrednio na powierzchnię roślin. W przypadku lucerny stosuje się je głównie w celu uzupełnienia niedoborów mikroelementów, takich jak bor, mangan czy molibden, które są niezbędne dla prawidłowego rozwoju roślin. Nawozami dolistnymi można również dostarczać roślinom azot w formie łatwo przyswajalnej.
Jakie dawki nawozów na lucernę?
Optymalne dawki nawozów na lucernę zależą od wyników analizy gleby, na której prowadzona jest uprawa. Standardowe dawki nawozów na 1 ha uprawy lucerny przedstawiają się następująco:
- Azot (N): 50-100 kg N/ha (w pierwszym roku uprawy)
- Fosfor (P2O5): 40-60 kg P2O5/ha
- Potas (K2O): 80-120 kg K2O/ha
- Wapń (CaO): w zależności od pH gleby, 1-3 t/ha
Warto jednak pamiętać, że każda uprawa może mieć indywidualne wymagania, a dobór nawozów i ich dawek powinien być oparty na wyniku analizy gleby i bieżącej sytuacji agronomicznej.
Lucerna to roślina o dużych wymaganiach pokarmowych, która potrzebuje odpowiedniego nawożenia, aby osiągnąć wysokie plony i dobrą jakość paszy. Nawozy azotowe, fosforowe, potasowe oraz wapniowe są kluczowe dla jej prawidłowego wzrostu. Warto również uwzględnić nawozy organiczne, które poprawiają strukturę gleby i wspierają jej mikroflorę. Odpowiednie nawożenie lucerny pozwala na uzyskanie wysokiej jakości roślin, które stanowią cenną paszę dla zwierząt. Warto jednak pamiętać, że nawożenie powinno być dostosowane do indywidualnych potrzeb gleby i wymagań rośliny.
