Od 1 stycznia 2025 roku rolnicy prowadzący produkcję zwierzęcą zostali objęci obowiązkiem posiadania co najmniej jednej płyty obornikowej lub innej infrastruktury do magazynowania nawozów naturalnych zgodnej z wymogami Programu azotanowego. Regulacje te dotyczą wszystkich gospodarstw utrzymujących zwierzęta, niezależnie od ich wielkości – wyjątki przewidziano wyłącznie w przypadkach klęsk żywiołowych, takich jak powódź, lub specyficznych form utrzymania zwierząt.
Nowe wymogi wynikają z rozszerzenia stosowania Programu azotanowego, którego celem jest ograniczenie ryzyka przenikania związków azotu do wód gruntowych i powierzchniowych. Obornik, gnojówka i gnojowica zostały wyraźnie włączone do katalogu nawozów naturalnych, których przechowywanie musi być zgodne z normami technicznymi.
W tekście przedstawiono kolejno: Zakres obowiązku, terminy realizacji, wymogi techniczne, procedury formalne oraz kary i kontrolę.
Zakres obowiązku – kto i kiedy?
Nowe przepisy odnoszą się do gospodarstw prowadzących hodowlę lub chów zwierząt gospodarskich, które wytwarzają nawozy naturalne. Obowiązek dotyczy zarówno płyty obornikowej (dla nawozów stałych), jak i szczelnych zbiorników na nawozy płynne, takich jak gnojówka i gnojowica.
Wyjątkiem jest system otwarty, w którym zwierzęta przebywają cały czas na pastwisku bez konieczności zbierania odchodów. W takim przypadku obowiązek nie zachodzi, o ile odchody nie są magazynowane. W praktyce, jeśli zwierzęta są utrzymywane w budynkach lub część ich odchodów jest zbierana, obowiązek dotyczy pełnego zakresu.
Dla gospodarstw utrzymujących do 210 DJP (dużych jednostek przeliczeniowych) obowiązek jest jednoznaczny od początku 2025 roku.
Terminy dostosowania i okresy przejściowe
Choć pierwotny termin obowiązywał do 31 grudnia 2024, w praktyce ustawodawstwo przewiduje wydłużenie pewnych terminów dostosowania dla mniejszych gospodarstw.
-
Gospodarstwa z liczbą zwierząt do 20 DJP mogą dostosować się do końca 2027 roku.
-
Gospodarstwa z ponad 20, ale nie więcej niż 210 DJP mają czas do końca 2025 roku.
-
Rolnicy poszkodowani w powodzi w 2024 roku mogą skorzystać z jeszcze późniejszego terminu – do końca 2027 roku.
W okresie przejściowym do końca 2027 roku nie będzie wymagane uzyskiwanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla budowy płyt obornikowych i zbiorników nawozów naturalnych.
Wymogi techniczne i lokalizacyjne
Szczelność i budowa
Płyty do przechowywania obornika muszą mieć dno i ściany nieprzepuszczalne, wykonane z materiałów zapewniających szczelność względem wód gruntowych i powierzchniowych. Przepisy rozporządzenia z 13 stycznia 2023 roku określają, że budowle rolnicze, w tym płyty i zbiorniki, muszą spełniać warunki techniczne, takie jak odporność chemiczna i szczelność.
Zaleca się również stosowanie ścianek oporowych o wysokości od 30 cm do 200 cm, które ograniczają spływy powierzchniowe i zwiększają bezpieczeństwo eksploatacji.
Jeśli płyta połączona jest z instalacją odprowadzającą odciek do szczelnego zbiornika lub innego zabezpieczonego miejsca, konstrukcja musi uwzględniać ten element jako integralny system magazynowania nawozu naturalnego.
Odległości i usytuowanie
Przepisy techniczne określają minimalne odległości pomiędzy płytą obornikową a budynkami mieszkalnymi, budynkami produkcyjnymi i granicami działek:
-
co najmniej 25 m od budynków mieszkalnych przylegających (nie mniej niż 30 m od okien lub drzwi tych budynków),
-
50 m od obiektów przetwórstwa rolno-spożywczego lub magazynów produktów spożywczych,
-
10 m od budynków magazynujących pasze i ziarno,
-
4 m od granicy działki sąsiedniej,
-
5 m od silosów na zboża i pasze,
-
10 m od silosów na kiszonki.
Możliwe są odstępstwa w sytuacji, gdy płyta obornikowa przylega do podobnej budowli rolnej na działce sąsiedniej.
Pozwolenia i procedury formalne
Dla płyt obornikowych i zbiorników o pojemności do 25 m³ nie jest konieczne pozwolenie na budowę – wystarczy zgłoszenie robót do właściwego starostwa powiatowego. W zgłoszeniu należy opisać zakres robót, sposób ich wykonania, planowaną lokalizację i terminy oraz załączyć mapki i szkice wraz z odległościami do granic działek i budynków.
Jeśli pojemność przewidzianej konstrukcji przekracza 25 m³, należy uzyskać decyzję o warunkach zabudowy (w przypadku braku planu miejscowego) lub stosować się do postanowień planu zagospodarowania przestrzennego. W okresie przejściowym do 2027 roku inwestorzy nie będą musieli uzyskiwać decyzji o warunkach zabudowy dla obiektów magazynujących nawozy naturalne.
Po wybudowaniu płyty lub zbiornika o pojemności do 25 m³ wymagana jest geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza.
W przypadku projektów większych obiektów wymagane będą typowe analizy lokalizacyjne, zgody i uzgodnienia – między innymi decyzje wodnoprawne, jeśli inwestycja może oddziaływać na wody.
Kontrole, sankcje i dokumentacja
Kontrole i nadzór
Od początku 2025 roku Inspekcja Ochrony Środowiska oraz inne właściwe organy prowadzą kontrole gospodarstw pod kątem zgodności z przepisami o przechowywaniu nawozów naturalnych. Podczas kontroli inspektorzy zwracają uwagę na stan płyt, szczelność konstrukcji, poprawność dokumentacji i zgodność z planem nawożenia.
W razie stwierdzenia naruszeń możliwe są sankcje administracyjne lub mandaty.
Kary finansowe
W 2025 roku obowiązują następujące stawki kar za najczęstsze naruszenia:
-
do 4400 zł – za przechowywanie nawozów naturalnych niezgodnie z przepisami,
-
około 2900 zł – za stosowanie nawozów niezgodnie z planem lub zasadami,
-
około 730 zł – za brak planu nawożenia lub niewłaściwe prowadzenie dokumentacji.
Rolnik, który przed rokiem 2025 nie dostosował gospodarstwa, może zostać objęty postępowaniem administracyjnym. Przepisy jednak przewidują możliwość umorzenia części kar, jeśli rolnik wykaże, że jest w trakcie procesu dostosowawczego lub ubiega się o wydłużenie terminu.
Praktyczne wskazówki i uwagi dla rolnika
-
W przypadku gospodarstw małych, utrzymujących do 20 DJP, warto monitorować proces legislacyjny, ponieważ przepisy dopuszczają okres przejściowy do końca 2027 roku.
-
W momencie planowania inwestycji należy sprawdzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, by uniknąć konfliktów administracyjnych.
-
Konstrukcję płyty i zbiorników warto projektować z marginesem bezpieczeństwa, zarówno pod kątem objętości, jak i szczelności, by uniknąć konieczności późniejszych przeróbek.
-
Dokumentacja, taka jak mapy, szkice, zgłoszenia i projekty, powinna być starannie przechowywana – to ona stanowi podstawę przy ewentualnych kontrolach.
-
Jeśli gospodarstwo ucierpiało w wyniku klęski żywiołowej, należy zgłosić ten fakt w celu uzyskania wydłużonego terminu dostosowania.
-
W systemie otwartym, gdzie zwierzęta cały czas przebywają na pastwisku i nie ma potrzeby magazynowania odchodów, obowiązek budowy płyty może nie występować, jednak należy to odpowiednio udokumentować i stosować zasady ograniczające straty azotu.
W roku 2025 płyta obornikowa staje się nieodzownym elementem każdego gospodarstwa prowadzącego produkcję zwierzęcą. Jej prawidłowe zaprojektowanie, lokalizacja i wykonanie zgodnie z obowiązującymi przepisami nie tylko chroni środowisko, lecz także pozwala uniknąć kar i zapewnia zgodność z wymogami unijnymi dotyczącymi ochrony wód.
Źródło: www.mojarola.pl
