W każdym gospodarstwie zajmującym się hodowlą zwierząt mogą zdarzyć się sytuacje, wymagające potrzeby przeprowadzenia uboju z konieczności poza rzeźnią.
Ubój z konieczności dotyczy sytuacji, kiedy zdrowe zwierzęta takie jak świnia, owca, koza, koń czy krowa dozna urazu, który uniemożliwia mu naturalne poruszanie się i tym samym transport do rzeźni. W takich okolicznościach w celu uratowania wartości rzeźnej zwierzęcia możliwe jest dokonanie uboju z konieczności.
Poniżej zbiór praktycznych informacji, które mogą okazać się przydatne w przypadku przeprowadzania uboju z konieczności poza rzeźnią:
1) Jakie działania należy podjąć kiedy zwierzę ulegnie wypadkowi?
Należy pamiętać, że pierwszym i podstawowym działaniem w momencie, kiedy zwierzę ulegnie wypadkowi jest jak najszybsze wezwanie do gospodarstwa lekarza weterynarii w celu określenia, czy zwierzę powinno być leczone i dalej utrzymywane, czy konieczne jest przeprowadzenie uboju z konieczności, bądź jego uśmiercenie.
2) Jakie działania należy podjąć w momencie, kiedy lekarz weterynarii uzna, że zwierzę kwalifikuje się do przeprowadzenia uboju z konieczności?
a) W przypadku, kiedy lekarz weterynarii zadecyduje, że zwierzę powinno zostać poddane ubojowi z konieczności, hodowca powinien skontaktować się z najbliższą rzeźnią, czy istnieje możliwość przeprowadzenia uboju. Tusza zwierzęcia wraz z przynależnymi do niej narządami wewnętrznymi po przeprowadzeniu uboju musi zostać poddana badaniu ze strony lekarza weterynarii, który dokona badania poubojowego i wyda ocenę przydatności mięsa do spożycia przez ludzi. Jest to warunek konieczny, aby mięso mogło zostać wprowadzone na rynek i być oferowane do sprzedaży.
b) Należy skontaktować się z powiatowym lekarzem weterynarii, właściwym terytorialnie ze względu na lokalizację gospodarstwa w celu przeprowadzenia badania przedubojowego. Wówczas wystawione zostaje świadectwo urzędowe, które towarzyszy tuszy i narządom wewnętrznym zwierzęcia poddanego ubojowi z konieczności.
c) Dokonać uboju z konieczności.
3) Kto może dokonać uboju z konieczności?
Po załatwieniu kwestii formalnych, można przystąpić do przeprowadzenia uboju z konieczności, którego dokonać może osoba posiadające odpowiednie kwalifikacje ? identyczne jak osoby dokonujące uboju zwierząt w rzeźni.
4) W jakich warunkach powinno przeprowadzać się ubój z konieczności?
Jeżeli ubój z konieczności dokonywany jest poza rzeźnią, właściciel zwierzęcia zobowiązany jest do podjęcia wszelkich koniecznych działań, które niezbędne są do jak najszybszego uboju zwierzęcia. Ubój i działania z nim związane powinny zostać przeprowadzone tak, aby oszczędzić zwierzętom niepotrzebnego niepokoju, bólu i cierpienia.
Zgodnie z przepisami określonymi w rozporządzeniu Rady nr 1099/2009, ubój z konieczności powinien być przeprowadzony przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje, a zwierzę powinno być odpowiednio ogłuszone i wykrwawione. Pod nadzorem wezwanego na miejsce urzędowego lekarza weterynarii, można również usunąć z wnętrzności z tuszy zwierzęcia, które należy oznakować w sposób umożliwiający ich identyfikację z daną tuszą i razem z nią przewieźć do rzeźni.
5) Jakie dokumenty powinny zostać dostarczone do rzeźni wraz z tuszą zwierzęcia i jego wnętrznościami?
Do rzeźni powinny zostać dostarczone takie dokumenty jak:
a) oświadczenie rolnika, w którym znajduje się informacja na temat tożsamości zwierzęcia oraz weterynaryjnych produktów leczniczych lub innych środków, jakie podawano zwierzęciu lub wobec niego stosowano ? łącznie z datami stosowania i okresem karencji.
b) świadectwo urzędowe, w którym stwierdzono korzystny wynik badania przedubojowego, a także datę i czas jego dokonania. W dokumencie powinna znaleźć się także informacja na temat leczenia, któremu było poddane zwierzę.
6) W jakich warunkach tusza wraz z narządami wewnętrznymi zwierzęcia powinna być przewieziona do rzeźni?
Należy pamiętać, że tusza wraz z narządami wewnętrznymi zwierzęcia powinna zostać dostarczona do rzeźni najszybciej jak to tylko możliwe w warunkach higienicznych. Jeżeli od chwili dokonania uboju transport tuszy wraz z narządami wewnętrznymi zwierzęcia do rzeźni potrwa więcej niż 2 godziny, należy zapewnić warunki chłodnicze. W przypadku kiedy pozwalają na to warunki klimatyczne np. niskie temperatury, wówczas nie ma konieczności poddawania chłodzeniu transportowanej tuszy i narządów wewnętrznych
7) Co zrobić w sytuacji, kiedy lekarz weterynarii uzna, że ubój z konieczności nie może zostać przeprowadzony?
Jeżeli lekarz weterynarii uzna, że zwierzę nie nadaje się do przeprowadzenia uboju z konieczności i powinno zostać uśmiercone, wówczas zobowiązany jest do przeprowadzenia jego uśmiercenia poprzez podanie środka usypiającego. Pozyskana w ten sposób tusza może być poddana utylizacji lub za zgodą lekarza przeznaczona do skarmiania mięsożernych zwierząt futerkowych. W drugim przypadku lekarz weterynarii musi uzyskać taką zgodę od powiatowego lekarza weterynarii.
Jeżeli wypadkowi uległy zwierzęta kopytne do 6 miesiąca życia, wówczas możliwe jest przeprowadzenie uboju w celu pozyskania mięsa na własne potrzeby. Obecność lekarza weterynarii przy takim uboju nie jest konieczna, jednak pozyskane mięso nie może być oferowane do sprzedaży.
8) Jakie działania podjąć, jeżeli nie znajdzie się rzeźni, który zgodziłaby się na przyjęcie tuszy wraz z narządami wewnętrznymi zwierzęcia poddanego ubojowi z konieczności?
W przypadku kiedy rolnik chcący dokonać uboju z konieczności nie może znaleźć rzeźni, która zgodziłaby się na przyjęcie tuszy wraz z narządami wewnętrznymi zwierzęcia, może zdecydować się na leczenie zwierzęcia, uśmiercenie go lub przeprowadzenie uboju w celu pozyskania mięsa na własne potrzeby. Jeśli nastąpi śmierć zwierzęcia, zwłoki należy poddać utylizacji. W takich okolicznościach koszty utylizacji pokrywa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
9) Czy w każdym przypadku można zagwarantować, że zostanie uratowana wartość rzeźna zwierzęcia, jeżeli ubój z konieczności został przeprowadzony w sposób prawidłowy?
Należy pamiętać, że mięso pochodzące z uboju z konieczności każdorazowo poddawane jest badaniu poubojowemu, które przeprowadza urzędowy lekarz weterynarii w rzeźni. Celem takiego badania jest określenie, czy mięso nadaje się do spożycia przez ludzi i może zostać wprowadzone na rynek. Jeżeli tusza nadaje się do spożycia przez ludzi i może trafić na rynek, wówczas wartość rzeźna zwierzęcia zostaje zachowana.
Jeżeli tusza zostanie zakwalifikowana jako niezdatna do spożycia przez ludzi, wówczas zostanie poddana utylizacji. O tym, kto ponosi koszt takiego działania decyduje umowa zawarta pomiędzy podmiotem prowadzącym rzeźnię, a rolnikiem. Alternatywnym rozwiązaniem, za zgodą urzędowego lekarza weterynarii jest wykorzystanie pozyskanej tuszy do skarmiania mięsożernych zwierząt futerkowych.
10) W jakich sytuacjach konieczne jest powiadomienie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o przeprowadzeniu uboju z konieczności?
Każdy przypadek przeprowadzenia uboju z konieczności takich zwierząt jak bydło, owce, kozy, lub świnie musi zostać zgłoszony do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Ubój z konieczności powyższych gatunków zwierząt musi zostać zgłoszony w terminie 7 dni od jego dokonania. W przypadku trzody chlewnej utrzymywanej na terenach objętych restrykcjami związanymi z występowaniem wirusa afrykańskiego pomoru świń, czas na zgłoszenie uboju do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wynosi 2 dni.
