Ketoza pojawiająca u krów jest groźną chorobą metaboliczną bydła, która dotyka zwierzęta będące w najwyższym okresie mleczności. Zazwyczaj pojawia się u krów w okresie poporodowym (do około 2 miesięcy po porodzie) i wynika z ujemnego bilansu energetycznego organizmu zwierząt.
Ketoza u krów ? co to jest i z czego wynika?
Ketoza jest chorobą, która jest zazwyczaj ściśle związana z błędami żywieniowymi. Podstawową przyczyną występowania ketozy u krów są nieodpowiednio dobrane dawki żywnościowe pod względem składników pokarmowych do cyklu produkcyjnego, w jakim znajdują się zwierzęta.
Innego żywienia wymagają bowiem krowy w okresie zasuszania, a innego w okresie udojowym. Okres zasuszania jest dla krów momentem odpowiedniego przygotowania organizmu do wzmożonego wysiłku podczas porodu i laktacji. Aby organizm zwierząt miał odpowiednią ilość czasu na regenerację, okres zasuszenia powinien wynosić 6-8 tygodni.
Zasuszanie krów wiąże się z zaprzestaniem dojenia, które może odbywać się na dwa sposoby. Pierwszy to polega na przerwaniu tego procesu z dnia na dzień. Drugi ? coraz częściej praktykowany przez hodowców polega na stopniowym zmniejszaniu częstotliwości doju, aż do całkowitego przerwania.
Wraz z przejściem do fazy zasuszania zmniejsza się także zapotrzebowanie energetyczne krów. Zwierzęta nie powinny pobierać wówczas pasz mlekopędnych, do których zaliczane są między innymi świeże zielonki, takie jak lucerna, które powinny zostać zastąpione przez pasze suche.
W końcowym etapie ciąży, zapotrzebowanie energetyczne krów ponownie wzrasta. W związku z rozpoczęciem produkcji siary, krowy potrzebują większej ilości energii. Jednocześnie spada apetyt zwierząt i pobieranie paszy, które zmniejsza się o około 30-35%. Wówczas konieczne jest zwiększenie koncentracji energii w dawce pokarmowej poprzez zwiększanie udziału paszy treściwej.
Ketoza u krów najczęściej pojawia się w momencie, kiedy zwierzęta po porodzie otrzymują źle zbilansowaną paszę, która zawiera zbyt dużo białka, a za mało energii. Krowy zużywają wówczas do produkcji mleka więcej węglowodanów niż są w stanie pobrać z paszy. Brak dostępu do cukrów prostych sprawia, że organizm zwierzęcia zaczyna pozyskiwać je z procesu rozpadu tłuszczów. Jednocześnie wzrasta stężenie wolnych tłuszczowych we krwi, z których część trafia do wątroby, zostając przekształconym w ciała ketonowe.
Równie częstym błędem jest zadawanie pasz o niskiej jakości ? zepsutych lub zagrzybionych, co negatywnie odbija się na zdrowiu zwierząt.
Pojawienie się ketozy u krów wynika przede wszystkim z błędów żywieniowych, istnieją także inne przyczyny pojawienia się choroby. W związku z rozdzielnością czynników wywołujących chorobę, występuje:
- ketoza pierwotna, która wynika z ujemnego bilansu energetycznego po wycieleniu i błędów żywieniowych podczas zasuszania krów.
- ketoza wtórna, która jest skutkiem przebytych wcześniej chorób takich jak kulawizny, mastitis, urazowe zapalenie czepca, czy przemieszczenie trawieńca.
Oprócz błędów żywieniowych, wpływ na występowanie ketozy u krów mają także takie aspekty jak:
- rasa bydła: Ketoza zdecydowanie częściej pojawia się u krów rasy Jersey. Przyjmuje się, że są one ponad 1,46 razy bardziej podatne na występowanie choroby niż popularne w Polsce krowy rasy HF.
- liczba laktacji: Przyjmuje się, że im starszy wiek jałówki przy pierwszym wycieleniu i dłuższe okresy pomiędzy wycieleniami, tym większe szansę na pojawienie się ketozy.
- sezonowość: Ketoza najczęściej pojawia się u krów zimą (26%) i wiosną (25%). Liczba zachorowań latem i jesienią wynosi 20 i 18% wszystkich przypadków choroby.
- zawartość tłuszczu mlecznego: Ketozie sprzyja wyższa zawartość tłuszczu w mleku.
Jakie są objawy występowania ketozy u krów?
W hodowli bydła mlecznego bardzo istotne jest monitorowanie stada w celu jak najszybszego wykrycia objawów ketozy u krów. Pierwszymi sygnałami, które powinny wzbudzić czujność hodowcy jest brak apetytu i obniżenie mleczności. Zwierzęta stają się osowiałe – widoczne są oznaki odwodnienia, spadek masy ciała, zaparcia, suchy, twardy i pokryty śluzem kał. W mleku krów zmagających się z ketozą pojawia się większa ilość tłuszczu, przy jednoczesnym obniżeniu poziomu białka.
Wraz z rozwojem ketozy, u krów zauważalne są objawy nerwowe takie jak ryczenie, problemy z chodem, czy lizanie przedmiotów znajdujących się w zasięgu krowy. Mogą pojawiać się także problemy z odejściem łożyska, posocznica i zapalenie wymienia.
Ze względu na stopień nasilenia objawów chorobowych, występuje:
- ketoza kliniczna, w przypadku której widoczne są ogólne objawy chorobowe.
- ketoza podkliniczna, w przypadku której choroba przebiega praktycznie bezobjawowo, przynosząc duże straty produkcyjne w związku z brakiem możliwości postawienia konkretnej diagnozy. Ketoza podkliniczna może z biegiem czasu doprowadzić do i przemieszczeń trawieńca, zaburzeń płodności i zapaleń macicy.
Jak wygląda leczenie w przypadku pojawienia się ketozy u krów?
Podstawowymi krokami jakie należy podjąć po zdiagnozowaniu ketozy u krowy jest unormowanie stężenia glukozy we krwi i obniżenie poziomu ciał ketonowych. Aby to zrobić, konieczne jest przywróceniu prawidłowego metabolizmu energii.
Leczenie ketozy może odbywać się poprzez terapię doustną lub/i kroplówkowe wlewy dożylne. Stosowane są także sterydowe zastrzyki domięśniowe. Zwierzętom podaje się glukozę, witaminy, glikokortykoidy, a w przypadku występowania objawów nerwowych także leki uspokajające.
Leczenie ketozy u krowy może zostać przerwane w momencie, kiedy zwierzę zaczyna prawidłowo pobierać paszę. Poprawa apetytu zwierząt może być stymulowana poprzez dodawanie drożdży do dawek żywieniowych. Ważne jest, aby po przebytym leczeniu, zwierzęta otrzymywały odpowiednio zbilansowane pasze.
Ketozie lepiej zapobiegać niż leczyć
Ketoza krów jest chorobą, która może spowodować spore straty ekonomiczne, wynikające z dużych kosztów leczenia. Dodatkowo w przypadku wystąpienia ketozy krów, trzeba mieć na uwadze fakt, że zwierzęta po przebytej chorobie mogą nie odzyskać już dawnej wydajności mlecznej.
Zwierzęta, które mają za sobą przebytą chorobę, w wielu przypadkach zmagają się z problemem nadwyrężonej wątroby, a to oznacza, że antybiotyki dłużej utrzymują się w mleku. Dodatkowo istnieje ryzyko, że wyniszczony organizm zwierząt nie będzie już w stanie wytrzymać ewentualnego nawrotu choroby. U krów przebyta ketoza może prowadzić do zaburzenia płodności, zapalenia macicy oraz przemieszczenia trawieńca, a to z kolei wiąże się z dużymi kosztami.
Między innymi dlatego często można spotkać się z określeniem, że ketoza pojawiająca się u krów jest schorzeniem, w przypadku którego ważniejsze niż leczenie jest odpowiednie zapobieganie.
Zapobieganie ketozie w stadzie krów powinno polegać na jego odpowiednim zarządzaniu. Ważne jest, aby dieta zwierząt była ściśle dopasowana do cyklu produkcyjnego, w którym się znajdują.
Wszelkie zmiany w składzie dawki pokarmowej powinny odbywać się tak, aby zminimalizować możliwość wystąpienia niedoborów żywieniowych. Zmiana paszy powinna odbywać się również w sposób stopniowy, ponieważ zbyt radykalne działania mogą doprowadzić do wystąpienia zaburzeń flory bakteryjnej żwacza, a co za tym idzie do kwasicy żwaczowej. Istotne jest także podawanie krowom odpowiedniej jakościowo paszy.
Źródło: www.mojarola.pl