Składowanie obornika na terenie gospodarstwa rolnego to nieodzowny element zarządzania nawożeniem organicznym. Obornik, jako naturalne źródło składników odżywczych, wpływa korzystnie na strukturę gleby oraz jej żyzność. Jednak nieprawidłowe składowanie może prowadzić do uciążliwości zapachowych, zanieczyszczenia wód gruntowych oraz konfliktów z mieszkańcami terenów przyległych. W związku z tym ustawodawca określił precyzyjne zasady dotyczące lokalizacji miejsc składowania obornika, w szczególności w odniesieniu do budynków mieszkalnych.
Obowiązujące regulacje prawne
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie odległości składowania obornika od zabudowań jest Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2023 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla przechowywania nawozów naturalnych i prowadzenia dokumentacji nawożenia oraz przepisy wynikające z tzw. Programu azotanowego, opracowanego na podstawie dyrektywy azotanowej Unii Europejskiej (91/676/EWG).
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, obornik może być składowany:
-
na pryzmie bezpośrednio na gruncie – tylko tymczasowo, przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, w określonych warunkach.
-
na płycie obornikowej – w sposób zorganizowany, spełniający wymogi ochrony środowiska.
Minimalna odległość od budynków mieszkalnych
Według aktualnych regulacji, tymczasowe składowanie obornika na pryzmie powinno odbywać się w odległości co najmniej 30 metrów od budynków mieszkalnych. Dotyczy to szczególnie gospodarstw, które nie posiadają infrastruktury do trwałego magazynowania nawozów naturalnych.
W przypadku, gdy gospodarstwo posiada płytę obornikową, spełniającą wymogi budowlane oraz wyposażoną w zbiornik na odcieki, minimalna odległość od budynków mieszkalnych wynosi 10 metrów, o ile nie obowiązują ostrzejsze przepisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji środowiskowej.
Warto zaznaczyć, że jeżeli składowisko obornika zlokalizowane jest na terenie należącym do innego podmiotu niż właściciel budynku mieszkalnego, konieczne jest poszanowanie przepisów dotyczących tzw. uciążliwości zapachowej oraz zachowania tzw. dobrego sąsiedztwa.
Wymogi środowiskowe i agrotechniczne
Poza samą odległością od budynków, składowanie obornika musi być realizowane zgodnie z zasadami ochrony środowiska, w szczególności w kontekście:
-
ochrony wód gruntowych i powierzchniowych – zakaz składowania obornika w odległości mniejszej niż 15 m od ujęć wody, rowów melioracyjnych, rzek, jezior;
-
przeciwdziałania spływowi powierzchniowemu – obowiązek lokalizacji pryzm w miejscach, gdzie nie istnieje ryzyko spływu zanieczyszczeń;
-
ograniczenia emisji odorów i amoniaku – rekomendowane jest przykrywanie pryzm folią lub materiałem organicznym, co zmniejsza emisję gazów cieplarnianych i zapachów.
Ponadto, miejsce składowania powinno być dobrze oznakowane i zabezpieczone przed dostępem zwierząt oraz osób niepowołanych.
Kwestie praktyczne i dobre praktyki rolnicze
W praktyce rolniczej zaleca się uwzględnianie nie tylko przepisów prawa, ale również tzw. dobrych praktyk rolniczych, które mogą wykraczać poza wymagania ustawowe. Przykładowo:
-
Zachowanie większej niż minimalna odległości od zabudowań mieszkalnych, zwłaszcza w gęsto zaludnionych obszarach wiejskich.
-
Regularne monitorowanie stanu pryzm i usuwanie ewentualnych odcieków do szczelnych zbiorników.
-
Planowanie cyklu nawożenia z wyprzedzeniem, by uniknąć konieczności długotrwałego składowania obornika na polach.
Dla gospodarstw prowadzących produkcję zwierzęcą w systemie intensywnym, rekomendowane jest budowanie płyt obornikowych o odpowiedniej pojemności, z dostępem do systemów kanalizacji technologicznej oraz szczelnymi zbiornikami na gnojówkę i odcieki.
Sankcje za naruszenie przepisów
Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących odległości składowania obornika od budynków mieszkalnych może skutkować:
-
karami administracyjnymi ze strony Inspekcji Ochrony Środowiska,
-
utratą dopłat bezpośrednich – w przypadku stwierdzenia naruszenia warunków zazielenienia lub podstawowych norm środowiskowych (tzw. zasada cross-compliance),
-
konfliktami sąsiedzkimi i postępowaniami cywilnymi.
Dlatego kluczowe jest dokumentowanie miejsca i sposobu składowania obornika oraz wdrażanie rozwiązań ograniczających jego oddziaływanie na otoczenie.
Składowanie obornika to proces ściśle regulowany przepisami prawa i wymagający uwzględnienia zarówno aspektów środowiskowych, jak i społecznych. Zachowanie odpowiednich odległości od budynków mieszkalnych – minimum 30 metrów dla pryzm tymczasowych i 10 metrów dla płyt obornikowych – stanowi podstawowe wymaganie, ale nie powinno być traktowane jako jedyny wyznacznik. Stosowanie dobrych praktyk rolniczych, inwestycje w infrastrukturę oraz poszanowanie zasad współżycia społecznego to fundamenty nowoczesnego i zrównoważonego rolnictwa.
