Współczesna produkcja trzody chlewnej wymaga precyzyjnego podejścia do żywienia, które warunkuje efektywność ekonomiczną tuczu oraz zdrowotność zwierząt. Jednym z najważniejszych elementów racjonalnego żywienia tuczników jest właściwy wybór koncentratu paszowego. Koncentrat, jako komponent mieszanki pełnoporcjowej, odpowiada za dostarczenie kluczowych składników pokarmowych – białka, aminokwasów, witamin, makro- i mikroelementów. W niniejszym artykule przedstawiamy, jak dobrać odpowiedni koncentrat w zależności od fazy tuczu, genotypu zwierząt i warunków utrzymania.
Znaczenie koncentratu w żywieniu tuczników
Koncentrat paszowy to wysokobiałkowy komponent dodawany do mieszanki paszowej w celu uzupełnienia wartości odżywczych zbóż. Zazwyczaj zawiera śruty poekstrakcyjne (sojową, rzepakową), aminokwasy syntetyczne (lizyna, metionina, treonina), premiks witaminowo-mineralny oraz często enzymy i probiotyki. Dobór koncentratu determinuje tempo wzrostu, wykorzystanie paszy (FCR), masę ciała końcową i jakość tuszy.
Faza tuczu a skład koncentratu
Dobór koncentratu musi być ściśle dopasowany do fazy tuczu, ponieważ zapotrzebowanie zwierząt na składniki pokarmowe zmienia się wraz z wiekiem i masą ciała.
Faza I (starter) – 25–45 kg masy ciała
W tej fazie kluczowe jest wysokie stężenie białka ogólnego (18–20%) oraz odpowiedni profil aminokwasowy, zwłaszcza wysoki poziom lizyny strawnej (min. 1,0–1,1%). Zalecany udział koncentratu w mieszance wynosi 25–30%. Dodatki takie jak kwasy organiczne, enzymy NSP (np. xylanaza) czy probiotyki wspierają odporność i rozwój przewodu pokarmowego.
Faza II (grower) – 45–80 kg masy ciała
Zapotrzebowanie na białko i energię ulega zmianie. Koncentraty powinny zawierać 16–17% białka ogólnego, z odpowiednio niższym poziomem lizyny strawnej (0,85–0,95%). Udział koncentratu obniża się do 20–25%. W tej fazie warto postawić na dodatki wspomagające przemiany metaboliczne i poprawiające wykorzystanie energii (np. betaina, enzymy fitazy).
Faza III (finisher) – 80–115 kg masy ciała
W ostatnim etapie tuczu koncentrat powinien być mniej białkowy (14,5–15,5%) przy zachowaniu odpowiedniego stosunku energii do białka. Poziom lizyny strawnej spada do ok. 0,75–0,80%. Udział koncentratu wynosi 15–20%. Celem jest poprawa konwersji paszy i ograniczenie otłuszczenia tuszy.
Dobór koncentratu a genotyp tuczników
Wybór koncentratu powinien uwzględniać także genotyp zwierząt. Tuczniki ras szybkorosnących (np. hybrydy PIC, DanBred) mają wyższe zapotrzebowanie na aminokwasy i energię. Dla takich zwierząt rekomendowane są koncentraty dedykowane o wyższym poziomie aminokwasów syntetycznych. Z kolei rasy tradycyjne (np. Puławska) lepiej wykorzystują włókno surowe i mogą korzystać z mniej intensywnych mieszanek.
Składniki funkcjonalne w nowoczesnych koncentratach
Obecnie producenci koncentratów oferują szereg dodatków funkcjonalnych zwiększających efektywność tuczu:
-
Enzymy paszowe – poprawiają strawność NSP i białka.
-
Pro- i prebiotyki – wspierają mikrobiom jelitowy.
-
Fitobiotyki – naturalne wyciągi roślinne działające przeciwzapalnie.
-
Kwas organiczne – regulują pH przewodu pokarmowego.
-
Chelaty mineralne – poprawiają biodostępność pierwiastków.
Dobór koncentratu z dodatkami powinien być skonsultowany z doradcą żywieniowym, biorąc pod uwagę warunki fermy i występujące problemy zdrowotne.
Ekonomika stosowania koncentratów
Choć koncentraty wysokiej jakości są droższe, ich stosowanie przekłada się na niższy wskaźnik FCR, lepsze tempo wzrostu i niższe straty w stadzie. W praktyce oznacza to wyższą opłacalność produkcji. Analiza kosztów paszy powinna zawsze obejmować koszt 1 kg przyrostu, a nie tylko koszt mieszanki.
Praktyczne wskazówki dla hodowców
-
Stosuj koncentrat odpowiedni do wieku i masy ciała zwierząt – nie mieszaj koncentratów między fazami tuczu.
-
Nie przekraczaj zalecanego udziału koncentratu w mieszance – nadmiar białka to strata ekonomiczna i obciążenie dla nerek zwierząt.
-
Weryfikuj jakość zbóż używanych do mieszanek – ich wartość energetyczna ma kluczowe znaczenie.
-
Monitoruj wyniki produkcyjne – systematyczne ważenie zwierząt pozwala na optymalizację dawkowania.
-
Konsultuj się z doradcą żywieniowym – dobór koncentratu powinien być częścią szerszej strategii żywieniowej.
Dobór odpowiedniego koncentratu paszowego dla tuczników to jeden z kluczowych elementów sukcesu w intensywnej produkcji trzody chlewnej. Wybór powinien być oparty na fazie tuczu, genotypie zwierząt oraz warunkach utrzymania. Nowoczesne koncentraty, wzbogacone o dodatki funkcjonalne, pozwalają nie tylko zwiększyć efektywność produkcji, ale również poprawić dobrostan i zdrowotność zwierząt. Rolnik powinien podchodzić do tego zagadnienia strategicznie, bazując na analizie wyników produkcyjnych i regularnej konsultacji z ekspertami żywieniowymi.
Źródło: www.mojarola.pl
