Poplony to rośliny uprawiane po głównych plonach, które pełnią wiele funkcji, w tym poprawę struktury gleby, wzbogacenie jej w składniki pokarmowe, ochronę przed erozją oraz poprawę bioróżnorodności. Wybór odpowiedniej rośliny na poplon jest kluczowy dla efektywności płodozmianu, a dwie z najczęściej stosowanych roślin na poplony to gryka i gorczyca. Obie te rośliny mają swoje specyficzne zalety i ograniczenia, które należy uwzględnić przy podejmowaniu decyzji o ich uprawie.
W tym artykule szczegółowo porównamy grykę i gorczycę jako rośliny na poplon, omawiając ich właściwości, wymagania glebowe, wpływ na glebę oraz inne czynniki, które mogą mieć znaczenie dla rolników i praktyków rolnictwa.
1. Gryka na poplon – cechy i właściwości
Gryka (Fagopyrum esculentum) jest rośliną, która zyskuje na popularności jako poplon, szczególnie w glebie o nieco niższej żyzności, gdzie może przynieść duże korzyści. Gryka ma szybki okres wzrostu, co czyni ją atrakcyjną rośliną do wprowadzenia w płodozmianie.
1.1. Wymagania glebowe
Gryka jest rośliną dość tolerancyjną pod względem wymagań glebowych, ale preferuje gleby lekkie, przepuszczalne, o odczynie lekko kwaśnym (pH 5,5–6,5). Jest odporna na suszę i może rosnąć na glebach ubogich w składniki pokarmowe, co sprawia, że jest dobrym wyborem na poplon na glebach słabszych.
1.2. Wpływ na glebę
Gryka ma pozytywny wpływ na strukturę gleby. Jej system korzeniowy, składający się z korzeni płytkich, sprzyja napowietrzaniu gleby i jej rozluźnianiu. Warto dodać, że gryka dobrze rozwija się w glebie z niewielką ilością azotu, dlatego często jest stosowana w systemach upraw ekologicznych, gdzie nie stosuje się nawozów sztucznych. Ponadto, po jej rozkładzie na powierzchni gleby pozostają resztki organiczne, które wzbogacają ją w materię organiczną.
1.3. Szybkość wzrostu
Gryka jest rośliną o szybkim wzroście, co pozwala jej szybko pokrywać glebę i ograniczać rozwój chwastów. Z tego względu jest szczególnie ceniona w uprawach ekologicznych, gdzie chwasty mogą stanowić poważny problem. Jej okres wegetacyjny wynosi od 60 do 100 dni, dzięki czemu jest bardzo efektywna w czasie krótkich okien wegetacyjnych, takich jak późne lato lub wczesna jesień.
1.4. Korzyści z uprawy gryki
- Poprawa struktury gleby – dzięki szybkiemu wzrostowi i silnemu systemowi korzeniowemu gryka poprawia strukturę gleby, ułatwiając penetrację wody i powietrza.
- Zatrzymywanie azotu – gryka posiada zdolność do pobierania niektórych składników pokarmowych, co może pozytywnie wpływać na gleby o niskiej zawartości azotu.
- Zwalczanie chwastów – gryka skutecznie konkuruje z chwastami, pokrywając glebę i zacieniając ją, co utrudnia rozwój innych roślin.
2. Gorczyca na poplon – cechy i właściwości
Gorczyca, zarówno biała (Sinapis alba), jak i czarna (Brassica nigra), jest rośliną szybko rosnącą, często wykorzystywaną na poplon. Cechuje się silnym wzrostem oraz dużą odpornością na niekorzystne warunki atmosferyczne. Gorczyca może być uprawiana na różnych rodzajach gleb, ale wymaga szczególnej uwagi w kontekście jej wpływu na strukturę gleby i rotacji w płodozmianie.
2.1. Wymagania glebowe
Gorczyca preferuje gleby średnio ciężkie, dobrze nawodnione i zasobne w składniki pokarmowe. Optymalny odczyn gleby dla gorczycy to pH 6,0–7,5, czyli ziemie o neutralnym lub lekko zasadowym odczynie. Jest mniej tolerancyjna na gleby kwaśne w porównaniu do gryki. Ponadto, gorczyca wymaga odpowiedniego nawożenia, szczególnie w zakresie azotu, choć dzięki swojej zdolności do rozkładu azotu w glebie, może również poprawić jej jakość.
2.2. Wpływ na glebę
Gorczyca, podobnie jak gryka, poprawia strukturę gleby, ale w inny sposób. Jej silny system korzeniowy, zwłaszcza głęboko sięgający w glebie, sprzyja napowietrzaniu głębszych warstw gleby, co może pomóc w poprawie przepuszczalności wód w glebach ciężkich. Po rozkładzie resztek gorczycy gleba staje się bardziej spójna i żyzna.
2.3. Szybkość wzrostu
Gorczyca rośnie bardzo szybko i może osiągnąć wysokość do 1,5 metra w bardzo krótkim czasie, co sprawia, że jest skuteczną rośliną na poplon, szczególnie w przypadkach, gdy potrzebujemy szybko zająć pole po głównych uprawach. Czas wegetacji gorczycy wynosi od 60 do 90 dni, co pozwala na jej uprawę w późnym okresie sezonu, zwłaszcza w klimatach o cieplejszym lecie.
2.4. Korzyści z uprawy gorczycy
- Poprawa struktury gleby – podobnie jak gryka, gorczyca poprawia strukturę gleby, sprzyjając lepszemu przepływowi wody i powietrza.
- Zatrzymywanie azotu – gorczyca może wzmocnić strukturę gleby, a jej obecność sprzyja utrzymaniu azotu w glebie, co jest korzystne dla kolejnych roślin.
- Ochrona przed erozją – dzięki szybkiemu wzrostowi i rozrastaniu się korony, gorczyca skutecznie chroni glebę przed erozją wiatrową i wodną.
3. Porównanie gryki i gorczycy na poplon
3.1. Wydajność paszy
W przypadku hodowli zwierząt, zarówno gryka, jak i gorczyca mogą być wykorzystane jako źródło paszy. Gorczyca może zapewnić wyższy plon w krótszym czasie, szczególnie w przypadku gorczycy białej, która daje dużą masę zieloną. Z kolei gryka jest często preferowana w uprawach ekologicznych, gdzie jej właściwości fitosanitarne i szybki wzrost pomagają w poprawie zdrowia gleby.
3.2. Zastosowanie w ochronie gleby
Obie rośliny pełnią istotną rolę w ochronie gleby, ale w różny sposób. Gryka bardziej intensywnie ogranicza rozwój chwastów, pokrywając glebę, podczas gdy gorczyca, dzięki głębokiemu systemowi korzeniowemu, skuteczniej poprawia strukturalność gleby i zwalcza erozję. Wybór między nimi zależy więc od specyficznych potrzeb – gryka sprawdzi się w ochronie przed chwastami, a gorczyca w poprawie jakości gleby.
3.3. Koszty uprawy i nawożenie
Gryka jest bardziej tolerancyjna na słabsze gleby i nie wymaga intensywnego nawożenia, co czyni ją bardziej ekonomiczną rośliną na poplon w systemach ekologicznych. Gorczyca z kolei, mimo że dobrze poprawia jakość gleby, może wymagać nieco wyższego nawożenia, zwłaszcza w przypadku gleb ubogich w azot.
4. Co lepsze na poplon: gryka czy gorczyca?
Wybór między gryką a gorczycą na poplon zależy od kilku kluczowych czynników, takich jak:
- Rodzaj gleby – jeśli gleba jest uboga i mało zasobna w składniki pokarmowe, gryka będzie lepszym wyborem, ponieważ dobrze rośnie na słabszych glebach. Gorczyca wymaga nieco bardziej żyznych ziem.
- Cel uprawy – jeśli celem jest szybkie pokrycie gleby i ograniczenie chwastów, gryka będzie bardziej efektywna. Gorczyca z kolei lepiej poprawia strukturę gleby i zapobiega erozji.
- Wymagania nawozowe – w systemach ekologicznych, gdzie stosowanie nawozów sztucznych jest ograniczone, gryka będzie korzystniejsza, natomiast gorczyca może wymagać nieco większego nawożenia.
Ostatecznie, zarówno gryka, jak i gorczyca mają swoje miejsce w płodozmianie, ale wybór zależy od specyficznych warunków glebowych i celów produkcyjnych. W praktyce warto również rozważyć ich rotacyjne stosowanie w dłuższej perspektywie, aby maksymalizować korzyści płynące z każdej z tych roślin.
Źródło: www.mojarola.pl
