Badanie mleka krowiego jest kluczowym elementem kontroli jakości produkcji mleczarskiej. Pozwala ono nie tylko na ocenę wartości odżywczych mleka, ale także na wykrycie ewentualnych chorób bydła, w tym zapaleń wymion i zakażeń bakteryjnych. Regularne analizy mleka umożliwiają poprawę dobrostanu zwierząt oraz zwiększenie opłacalności hodowli. W artykule omówimy, gdzie i jak można zbadać mleko krowie oraz jakie parametry warto analizować.
Dlaczego warto badać mleko krowie?
Kontrola zdrowia krów mlecznych
Jednym z głównych powodów badania mleka jest monitorowanie zdrowia zwierząt. Badania mogą wykazać obecność podklinicznej mastitis, czyli zapalenia wymienia, które często nie daje widocznych objawów, ale wpływa na obniżenie wydajności mlecznej i jakości mleka.
Jakość mleka i jego przydatność do produkcji
Mleko poddawane jest kontroli pod kątem składu chemicznego (zawartość tłuszczu, białka, laktozy), liczby komórek somatycznych oraz ewentualnej obecności antybiotyków i zanieczyszczeń.
Wymogi prawne i normy sanitarno-weterynaryjne
W Polsce hodowcy zobowiązani są do spełnienia norm określonych przez Inspekcję Weterynaryjną oraz odbiorców mleka, którzy wymagają regularnych badań w celu dopuszczenia mleka do sprzedaży.
Gdzie można zbadać mleko krowie?
1. Laboratoria weterynaryjne i mleczarskie
Najbardziej kompleksową analizę mleka oferują specjalistyczne laboratoria weterynaryjne oraz instytuty zajmujące się badaniami produktów mlecznych.
Państwowe laboratoria weterynaryjne
W każdym województwie działają laboratoria podlegające Inspekcji Weterynaryjnej, które przeprowadzają badania mleka pod kątem:
- liczby komórek somatycznych,
- obecności antybiotyków,
- skażeń bakteryjnych (np. obecność Escherichia coli, Salmonella),
- chorób zakaźnych bydła (gruźlica, bruceloza).
Laboratoria mleczarskie i stacje kontroli użytkowości mlecznej
Zrzeszenia hodowców bydła oraz mleczarnie często posiadają własne laboratoria, gdzie przeprowadza się rutynowe badania mleka od dostawców. Przykładowe organizacje zajmujące się analizą mleka to:
- Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka (PFHBiPM),
- Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) – w zakresie jakości pasz wpływających na skład mleka,
- Instytuty naukowe, np. Instytut Zootechniki w Balicach.
2. Prywatne laboratoria diagnostyczne
W Polsce istnieje wiele prywatnych laboratoriów specjalizujących się w badaniach mleka. Oferują one szybkie analizy składu chemicznego i mikrobiologicznego mleka, często z możliwością przesłania próbek pocztą kurierską. Wśród popularnych badań znajdują się:
- analiza zawartości tłuszczu i białka,
- wykrywanie pozostałości antybiotyków,
- ocena jakości sanitarnej mleka.
3. Mleczarnie i punkty skupu mleka
Większość mleczarni wymaga regularnych badań mleka dostarczanego przez rolników. Punkty skupu mleka często dysponują urządzeniami do podstawowych testów, np.:
- oznaczania liczby komórek somatycznych,
- badania na obecność inhibitorów (antybiotyków),
- oceny poziomu zanieczyszczeń.
4. Samodzielne testy w gospodarstwie
Wstępne badania mleka można przeprowadzać samodzielnie, korzystając z testów dostępnych na rynku. Nie zastępują one badań laboratoryjnych, ale mogą służyć jako szybka metoda diagnostyczna.
Testy na mastitis
Dostępne są płytki diagnostyczne (np. California Mastitis Test – CMT), które pozwalają na ocenę liczby komórek somatycznych w mleku, co jest wskaźnikiem zdrowia wymienia.
Testy na antybiotyki
Służą do sprawdzenia obecności pozostałości leków w mleku, co jest kluczowe przy oddawaniu mleka do skupu.
Refraktometry i analizatory mleka
Nowoczesne urządzenia do samodzielnej analizy mleka pozwalają na szybkie określenie zawartości tłuszczu, białka i laktozy.
Jak pobrać próbkę mleka do badania?
Aby wyniki były wiarygodne, konieczne jest prawidłowe pobranie próbki mleka:
- Umycie i dezynfekcja wymienia – zapobiega kontaminacji próbki bakteriami.
- Użycie sterylnego pojemnika – najlepiej jednorazowego, dostarczonego przez laboratorium.
- Pobranie mleka ze środkowej fazy doju – pierwsze strugi mleka mogą zawierać więcej bakterii i komórek somatycznych.
- Odpowiednie przechowywanie i transport – próbkę należy schłodzić do temperatury 4°C i dostarczyć do laboratorium w ciągu 24 godzin.
Jakie parametry bada się w mleku krowim?
Podstawowe parametry analizowane w mleku to:
- Zawartość tłuszczu i białka – kluczowe dla oceny wartości odżywczej mleka.
- Liczba komórek somatycznych (LKS) – wskaźnik zdrowia wymienia, wartości powyżej 400 tys./ml świadczą o podklinicznej mastitis.
- Obecność antybiotyków – wykrywanie pozostałości leków weterynaryjnych.
- Liczba drobnoustrojów – oznaczenie poziomu skażenia bakteryjnego.
- pH mleka – odchylenia mogą wskazywać na infekcje lub złe żywienie krów.
Koszt badań mleka
Cena badań mleka zależy od laboratorium i zakresu analizy:
- Podstawowe badanie składu (tłuszcz, białko, LKS) – 20-50 zł,
- Badanie na obecność antybiotyków – 40-100 zł,
- Kompleksowa analiza mikrobiologiczna – 100-300 zł.
Regularne badania mleka są niezbędnym elementem kontroli zdrowia krów i jakości surowca. Hodowcy mogą korzystać z państwowych laboratoriów weterynaryjnych, prywatnych instytutów badawczych oraz testów dostępnych w mleczarniach i punktach skupu. Właściwa analiza mleka pozwala uniknąć problemów zdrowotnych w stadzie, zwiększa wartość mleka na rynku i przyczynia się do lepszej efektywności hodowli.
Źródło: www.mojarola.pl
