Gruźlica bydła (bovine tuberculosis, BTB) to przewlekła, zakaźna choroba wywołana przez Mycobacterium bovis. Choroba stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia zwierząt gospodarskich oraz może być przenoszona na ludzi (zoonoza). Występowanie grużlicy w stadzie wiąże się z poważnymi stratami ekonomicznymi oraz restrykcjami weterynaryjnymi. Kluczowe jest wczesne wykrycie objawów, aby ograniczyć jej rozprzestrzenianie i podjąć odpowiednie środki zaradcze.
Etiologia i sposoby zakażenia
Mycobacterium bovis to bakteria o wysokiej odporności na warunki środowiskowe. Do zakażenia dochodzi głównie drogą aerogenną, przez wdychanie skażonego powietrza, a także poprzez kontakt z zanieczyszczoną paszą, wodą oraz wydzielinami zakażonych zwierząt. Gruźlica może być przenoszona również przez dzikie zwierzęta, takie jak dziki czy jelenie, które stanowią rezerwuar patogenu.
Objawy kliniczne
Choroba rozwija się powoli, co sprawia, że w początkowych stadiach trudno ją rozpoznać. Objawy zależą od lokalizacji zmian gruźliczych w organizmie.
Objawy ogólne
- Stopniowa utrata masy ciała mimo prawidłowego żywienia.
- Spadek wydajności mlecznej u krów mlecznych.
- Osłabienie, apatia, zmniejszona aktywność.
- Okresowe stany podgorączkowe (temperatura w zakresie 38,5-39,5°C).
Objawy układu oddechowego
- Przewlekły kaszel, nasilający się po wysiłku.
- Utrudnione oddychanie, duszność.
- Wydzielina z nosa, czasami podbarwiona krwią.
- Powiększenie węzłów chłonnych środpiersiowych i szyjnych.
Objawy układu pokarmowego
- Zaburzenia trawienia, w tym przewlekła biegunka.
- Powiększenie węzłów chłonnych krezkowych może prowadzić do niedrożności jelit.
Objawy układu rozrodczego
- Zaburzenia płodności u krów i buhajów.
- Możliwość występowania przewlekłych stanów zapalnych narządów rodnych.
Zmiany skórne i obwodowe
- Powiększone węzły chłonne widoczne pod skórą, szczególnie w okolicy żuchwy i szyi.
- Owrzodzenia skórne w przypadku przeniknięcia procesu chorobowego na zewnątrz.
Diagnostyka
Rozpoznanie grużlicy wymaga zastosowania badań laboratoryjnych i testów tuberkulinowych.
Testy tuberkulinowe
Podstawowym testem wykrywającym gruźlicę jest test tuberkulinowy śródskórny (SICCT). Polega on na podaniu tuberkuliny bydlęcej i porównaniu reakcji skórnej po 72 godzinach.
Badania serologiczne
Testy ELISA są stosowane jako metody uzupełniające w wykrywaniu przeciwciał przeciwko M. bovis, szczególnie w przypadku badania zwierząt w okresie kwarantanny.
Diagnostyka laboratoryjna
Potwierdzenie grużlicy wymaga badań mikrobiologicznych, takich jak hodowla prątków na specjalnych pożywkach oraz badanie PCR w celu wykrycia DNA Mycobacterium bovis.
Badania sekcyjne
W stadach objętych ubojem sanitarnym prowadzi się badania sekcyjne tusz, w trakcie których wykrywa się charakterystyczne zmiany w narządach wewnętrznych i węzłach chłonnych.
Znaczenie wczesnego wykrywania
Wczesna diagnostyka grużlicy jest kluczowa dla skutecznego ograniczenia jej rozprzestrzeniania. Wprowadzenie środków bioasekuracji, regularne testy tuberkulinowe oraz eliminacja zakażonych zwierząt pozwalają na minimalizację strat ekonomicznych i zdrowotnych.
Gruźlica u bydła stanowi poważne zagrożenie dla hodowli, a jej zwalczanie wymaga kompleksowego podejścia. Objawy mogą być niespecyficzne, dlatego kluczowe znaczenie ma regularna diagnostyka i monitorowanie stanu zdrowia stada. Hodowcy powinni ściśle współpracować z lekarzami weterynarii, aby skutecznie kontrolować rozprzestrzenianie się choroby i minimalizować ryzyko zakażenia.
Źródło: www.mojarola.pl