Kiszonka z kukurydzy to jedno z najczęściej stosowanych pasz objętościowych w żywieniu bydła mlecznego i opasowego w Polsce oraz w wielu krajach o rozwiniętym rolnictwie. Jej popularność wynika przede wszystkim z wysokiej energetyczności, dobrej smakowitości oraz relatywnie niskiego kosztu produkcji. Mimo że kiszonka z kukurydzy jest znakomitym źródłem energii w diecie przeżuwaczy, to pod względem zawartości białka jej wartość jest ograniczona i wymaga dokładnego zbilansowania w dawce pokarmowej.
Zawartość białka ogólnego w kiszonce z kukurydzy
Średnia zawartość białka ogólnego (suma wszystkich frakcji białka) w kiszonce z kukurydzy wynosi zazwyczaj od 7 do 9% suchej masy (SM). Wartość ta może się jednak różnić w zależności od wielu czynników agrotechnicznych i środowiskowych, takich jak:
-
Odmiana kukurydzy
-
Termin zbioru
-
Dojrzałość kolb i udział ziarna
-
Warunki glebowo-klimatyczne
-
Zastosowanie nawożenia azotowego
W praktyce rolniczej najczęściej spotyka się kiszonki zawierające około 8% białka ogólnego w suchej masie, co przy wilgotności 65% odpowiada zawartości około 2,8–3,0% białka w masie świeżej.
Białko ogólne a białko ogólnie dostępne dla przeżuwaczy
Białko ogólne nie jest jednoznaczne z ilością białka dostępnego dla mikroflory żwacza oraz dla samego zwierzęcia. W przypadku kiszonki z kukurydzy, znaczną część białka stanowi tzw. białko nierozkładalne w żwaczu (UDP), które omija fermentację w żwaczu i jest trawione bezpośrednio w jelicie cienkim. Jednak ze względu na ogólnie niski poziom białka w tej paszy, jego wartość jako źródła aminokwasów jest ograniczona.
Z punktu widzenia potrzeb bytowych i produkcyjnych krów mlecznych, kiszonka z kukurydzy jest paszą energetyczną, a nie białkową, dlatego konieczne jest jej uzupełnienie komponentami wysokobiałkowymi – najczęściej poekstrakcyjną śrutą sojową, rzepakową lub kiszonką z roślin motylkowatych.
Czynniki wpływające na poziom białka w kiszonce
Odmiana kukurydzy
Niektóre odmiany kukurydzy cechują się wyższą zawartością białka, jednak różnice są zazwyczaj nieznaczne (do 1% SM). Odmiany o większym udziale części wegetatywnych (liście, łodygi) mogą mieć nieco wyższą zawartość białka, ale jednocześnie niższą wartość energetyczną.
Dojrzałość zbioru
Termin zbioru ma kluczowe znaczenie dla zawartości białka. Zbyt wczesny zbiór (zielona masa) skutkuje większą zawartością białka, ale niższą koncentracją energii. Z kolei zbyt późny zbiór (przesuszone rośliny) może obniżyć strawność włókna i przyswajalność składników pokarmowych, mimo że zawartość białka może być minimalnie wyższa z uwagi na udział ziarna.
Nawożenie azotowe
Intensywne nawożenie azotowe zwiększa zawartość białka w roślinie, jednak nadmiar azotu może skutkować nagromadzeniem azotanów, co ma negatywne konsekwencje zdrowotne dla zwierząt i może obniżyć jakość kiszonki (trudności z zakiszaniem).
Warunki uprawy
Stresy środowiskowe, takie jak susza, mogą ograniczyć plon oraz zawartość białka. Rośliny niedożywione i narażone na czynniki stresowe produkują mniej wartościową paszę.
Znaczenie uzupełniania białka w dawkach opartych na kiszonce kukurydzianej
Dawki pokarmowe oparte na kiszonce z kukurydzy muszą być uzupełnione o źródła białka, aby zbilansować potrzeby żywieniowe zwierząt, szczególnie wysoko wydajnych krów mlecznych. Typowe dodatki białkowe obejmują:
-
Poekstrakcyjną śrutę sojową (44–48% białka surowego)
-
Śrutę rzepakową (34–38%)
-
Kiszonkę z lucerny (18–22%)
-
Mieszanki mineralno-witaminowe z dodatkiem mocznika lub chronionego białka
Optymalizacja dawki z punktu widzenia stosunku energii do białka (najczęściej przyjmuje się stosunek NEL do białka ogólnego) jest kluczowa dla zapewnienia efektywnego wykorzystania paszy i utrzymania zdrowia zwierząt.
Analiza laboratoryjna kiszonki jako narzędzie zarządzania żywieniem
Regularne analizy kiszonki z kukurydzy (próbki reprezentatywne z silosu) są niezbędne dla prawidłowego zbilansowania dawek pokarmowych. Analiza powinna obejmować:
-
Zawartość suchej masy
-
Zawartość białka ogólnego
-
Zawartość NDF, ADF
-
Zawartość skrobi
-
Energię netto dla laktacji (NEL)
-
pH kiszonki
-
Zawartość kwasów fermentacyjnych (mlekowy, octowy)
Tylko precyzyjna znajomość składu kiszonki pozwala na efektywne zarządzanie dawką pokarmową i uniknięcie problemów metabolicznych, takich jak ketoza, kwasica czy niedobory białka.
Kiszonka z kukurydzy zawiera przeciętnie 7–9% białka ogólnego w suchej masie, co czyni ją paszą typowo energetyczną o ograniczonej wartości białkowej. Z uwagi na niski poziom białka, konieczne jest uzupełnianie dawek komponentami wysokobiałkowymi. Kluczowe dla uzyskania dobrej jakości kiszonki jest właściwe nawożenie, wybór odmiany, termin zbioru oraz regularna analiza składu paszy. Tylko kompleksowe podejście do produkcji i stosowania kiszonki z kukurydzy pozwala na pełne wykorzystanie jej potencjału w nowoczesnym gospodarstwie mlecznym lub opasowym.
Źródło: www.mojarola.pl
