Pękanie owoców pomidora to jedno z najczęstszych zjawisk obserwowanych zarówno w uprawach tunelowych, jak i polowych. Problem ten nie tylko obniża wartość handlową plonu, ale również zwiększa ryzyko infekcji patogenami i strat magazynowych. Zrozumienie przyczyn pękania owoców jest kluczowe dla skutecznego zarządzania plantacją i minimalizacji strat.
Rodzaje pęknięć owoców pomidora
W zależności od przyczyny i lokalizacji, pęknięcia pomidorów dzieli się na dwa główne typy:
-
Pęknięcia promieniste – rozchodzą się od szypułki ku dołowi, często głębokie i otwarte.
-
Pęknięcia koncentryczne – przebiegają wokół szypułki, tworząc pierścienie o różnej głębokości.
Oba typy pęknięć mogą występować jednocześnie i świadczą o stresie fizjologicznym rośliny, najczęściej wywołanym przez czynniki środowiskowe i agrotechniczne.
Główne przyczyny pękania pomidorów
1. Nierównomierne nawadnianie
Nagłe zmiany dostępności wody są najczęstszą przyczyną pękania owoców. Po okresie suszy lub niedoboru wody, intensywne nawodnienie (naturalne lub sztuczne) powoduje szybki napływ wody do owocu. Skórka pomidora nie nadąża z rozciąganiem, co prowadzi do jej pękania.
2. Nadmierna wilgotność powietrza i gleby
Wysoka wilgotność względna, szczególnie przy braku wentylacji w tunelach foliowych, sprzyja intensywnemu pobieraniu wody przez roślinę. Gwałtowne uwodnienie owoców w okresie dojrzewania skutkuje ich rozrywaniem. W takich warunkach także ograniczone transpiracja i słabsze wiązanie wapnia pogarszają jakość skórki.
3. Nierównowaga składników pokarmowych
Zbyt wysokie stężenie azotu w stosunku do potasu osłabia strukturalną wytrzymałość tkanek owocu. Niski poziom wapnia (Ca) pogłębia problem, ponieważ wapń odpowiada za integralność błon komórkowych i ścian komórkowych. Niedobory tego pierwiastka sprawiają, że owoce stają się bardziej podatne na mikrouszkodzenia i pękanie.
4. Stres termiczny
Ekstremalne temperatury (zarówno zbyt niskie, jak i zbyt wysokie) zakłócają metabolizm rośliny i mogą prowadzić do zmienionego tempa wzrostu owocu. Wzrost temperatury w dzień i jej gwałtowny spadek w nocy sprzyjają tworzeniu naprężeń w skórce owocu, co sprzyja jej pękaniu.
5. Genetyka odmiany
Niektóre odmiany pomidora są bardziej podatne na pękanie ze względu na cieńszą skórkę lub większą tendencję do gromadzenia wody w miąższu. Szczególnie podatne są odmiany wielkoowocowe i malinowe, które mają delikatniejszą strukturę owocu.
Skutki pękania pomidorów
Pęknięcia owoców nie tylko obniżają ich atrakcyjność handlową, ale również:
-
zwiększają ryzyko infekcji grzybowych i bakteryjnych (np. przez Cladosporium, Alternaria, Botrytis),
-
przyspieszają psucie się owoców w obrocie handlowym i magazynowaniu,
-
powodują straty plonu nawet do 30% przy dużym nasileniu zjawiska,
-
obniżają efektywność zbioru i sortowania (większy odsetek odpadów).
Jak zapobiegać pękaniu pomidorów?
1. Równomierne nawadnianie
Systematyczne i umiarkowane podlewanie, najlepiej za pomocą systemów kroplowych, pozwala utrzymać stabilne warunki wodne. Szczególną uwagę należy zwrócić na momenty dojrzewania owoców – nadmierne podlewanie w tym czasie jest niewskazane.
2. Monitorowanie i kontrola wilgotności
Utrzymywanie wilgotności gleby na stałym poziomie i unikanie dużych wahań wilgotności powietrza, szczególnie w uprawach pod osłonami, pomaga zmniejszyć ryzyko pęknięć. Wskazane jest użycie czujników wilgotności i automatyki nawadniania.
3. Zbilansowane nawożenie
Regularna analiza gleby i liści pozwala dostosować nawożenie do aktualnych potrzeb roślin. Zaleca się szczególne zwrócenie uwagi na odpowiedni stosunek azotu do potasu oraz uzupełnianie wapnia i mikroelementów (bor, cynk).
4. Dobór odpornych odmian
W przypadku upraw towarowych warto wybierać odmiany charakteryzujące się grubszą skórką i mniejszą tendencją do pękania. Na rynku dostępne są odmiany o podwyższonej tolerancji na zmiany wodne i stresy środowiskowe.
5. Ochrona przed skrajnymi warunkami pogodowymi
W uprawach gruntowych warto stosować ściółkowanie i siatki cieniujące, które ograniczają wahania temperatury gleby i powietrza. W tunelach należy zapewnić skuteczną wentylację i ewentualnie stosować kurtyny zacieniające.
Pękanie pomidorów to problem złożony, uwarunkowany głównie czynnikami środowiskowymi i agrotechnicznymi. Skuteczna profilaktyka opiera się na stałym monitorowaniu warunków uprawy, racjonalnym nawadnianiu i nawożeniu, a także na doborze odpowiednich odmian. Wdrażanie dobrych praktyk rolniczych znacząco ogranicza straty i pozwala na uzyskanie plonu wysokiej jakości handlowej.
Źródło: www.mojarola.pl
