uprawa ziemniaka
fot. www.mojarola.pl

Gangrena ziemniaka inaczej zwana fomozą ziemniaka jest chorobą wywoływaną przez dwie bezpłciowe postacie rozwojowe grzybów (anamorfy) Phoma exiqua var. foveata i Phoma exiqua var. exiqua.

Źródłem infekcji są zakażone bulwy sadzeniaków. Z ich owocników (piknidii) wydostają się zarodniki konidialne, które wraz z kroplami deszczu przedostają się do gleby i zarażają zdrowe bulwy.

W okresie wegetacji dochodzi do porażenia przez przetchlinki lub oczka ziemniaków. Natomiast po zbiorach anamorfy wnikają do bulw przez różnego rodzaju uszkodzenia skórki. Należy pamiętać o tym, że fomoza ziemniaka najczęściej rozwija się w przechowalniach.

Pierwsze objawy gangreny ziemniaka widoczne są już w okresie kwitnienia, gdzie u podstawy łodygi pojawiają się brązowe plamy ? mogą się rozprzestrzeniać aż do jej wierzchołka. Najczęściej znajdują się powyżej bocznych rozgałęzień łodyg i ogonków liściowych. Kolejno plamy te zasychają i zapadają się, a na ich powierzchni pojawiają się owocniki.

W okresie przechowywania widoczne objawy gangreny ziemniaka występują dopiero w styczniu lub lutym. Na bulwach widoczne są małe, ciemne plamki o średnicy 1-2 mm, które w późniejszym czasie zlewają się i tworzą lekkie zagłębienia w miąższu.

Rzadko tworzą się większe plamy, które mogą objąć całą bulwę ? mają nieregularne zarysy i mogą być pomarszczone. Z kolei wewnątrz bulwy tworzą się jamy pokryte różnej barwy grzybnią (szarą, ciemnobrązową do purpurowej), na której mogą występować owocniki.

Warto mieć na uwadze fakt, iż wielkość uszkodzeń wewnętrznych jest zależna od temperatury przechowywania. W niższych temperaturach uszkodzenia są płytsze.

Istnieje duże podobieństwo pomylenia objawów wywołanych rozwojem gangreny ziemniaka z objawami suchej zgnilizny. Stąd też, warto pamiętać, że na powierzchni bulw przy fomozie ziemniaka nie tworzą się poduszeczki grzybni na plamie nekrotycznej i nie występują lub są słabo zaznaczone koncentryczne pierścienie. Ponadto przy gangrenie miąższ ma barwę łososiowo-różową do pomarańczowej, a nawet purpurowo-szarej.

Gangrena ziemniaka jest chorobą, której rozwojowi na bulwach sprzyjają uszkodzenia spowodowane przez patogeny, szkodniki ziemniaka oraz rany i otarcia wyrządzone przez maszyny przeznaczone do zbioru i transportu. Na wielkość i ilość uszkodzeń mają również wpływ nieodpowiednie warunki do zbioru ? temperatura poniżej 10 C, wysoka wilgotność. Co więcej, czynnikiem zwiększającym ryzyko infekcji jest nadmierne wydłużanie czasu od desykacji do zbioru bulw.

Postępowanie z plonem po zbiorze jest kolejnym czynnikiem sprzyjającym infekowaniu bulw i rozwojowi choroby. Zbyt szybkie składowanie, bez zagojenia ran, uszkodzeń i przechowywanie ich w niskiej temperaturze przyczynia się do wzrostu częstotliwości choroby, ponieważ niskie temperatury hamują proces gojenia się ran i wytworzenia perydermy (tkanki okrywającej).

W temperaturze 5 °C proces gojenia ran trwa około 4 dni. Szacuje się, że proces gnicia może zostać zahamowany, kiedy bulwy będą miały czas na zagojenie ran i wytworzenie tkanki okrywającej ? przy optymalnej temperaturze wynoszącej około 21 °C przez 10 dni.

Ograniczenie rozwoju fomozy ziemniaka jest osiągalne przez używanie kwalifikowanych sadzeniaków, uprawę ziemniaków po 4-5 letniej przerwie na tym samym polu, zbiór bulw z dojrzałą skórką, ograniczenie przyczyn powstawania uszkodzeń mechanicznych, odpowiednie przygotowanie bulw do okresu przechowywania i zaprawianie bulw do 7 dni po zbiorze.

W celu określenia wielkości wyrządzonych szkód należy pamiętać, że gangrena ziemniaka rozwija się dopiero po kilku miesiącach przechowywania i prowadzenie oceny zaraz po zbiorze nie da możliwości wiarygodnego oszacowania stopnia porażenia i wielkości szkód.

Zaleca się, aby pierwszą ocenę przeprowadzić na przełomie stycznia i lutego na 4 próbach bulw po 25 sztuk każda, pobranych z różnych miejsc przechowalni. Drugą zaś w ten sam sposób wykonać po okresie przechowywania.

Moja Rola