W produkcji zwierzęcej, szczególnie w hodowli trzody chlewnej, bydła czy drobiu, jednym z kluczowych zagadnień, z którymi muszą zmagać się rolnicy, jest gospodarowanie odpadami organicznymi, w tym gnojowicą. Gnojowica, będąca wynikiem procesów fizjologicznych zwierząt, stanowi cenne źródło składników odżywczych dla gleby, ale jej odpowiednie zarządzanie jest niezbędne zarówno z perspektywy środowiskowej, jak i technologicznej. Jednym z elementów, które pomagają oszacować ilość gnojowicy wytwarzaną w gospodarstwie, jest jednostka zwierzęca, wyrażona w postaci DJP, czyli Dopuszczalnej Jednostki Przeznaczenia. Czym dokładnie jest DJP, jak oblicza się jej wartość oraz ile gnojowicy produkuje 1 DJP?
Definicja DJP
DJP, czyli Dopuszczalna Jednostka Przeznaczenia, to miara, która służy do określenia intensywności chowu zwierząt w kontekście produkcji odpadów, w tym gnojowicy. DJP jest jednostką obliczeniową wykorzystywaną do oszacowania wpływu gospodarstwa na środowisko, a także do regulowania kwestii związanych z nawożeniem gruntów, zagospodarowaniem odpadów organicznych oraz zrównoważonym rozwojem produkcji zwierzęcej. DJP jest używana w różnych obliczeniach, takich jak w planach nawożenia, wyliczaniu emisji gazów cieplarnianych czy ocenie wpływu działalności rolniczej na zasoby wodne.
Ilość gnojowicy produkowanej przez 1 DJP
Produkcja gnojowicy przez 1 DJP zależy od wielu czynników, w tym rodzaju zwierząt, systemu hodowli, wieku i płci zwierząt, a także warunków technologicznych w danym gospodarstwie. Zwykle przyjmuje się pewne średnie wartości dla różnych gatunków zwierząt. Wartość ta pozwala na oszacowanie łącznej ilości gnojowicy wytwarzanej w danym gospodarstwie w przeliczeniu na jednostkę przeliczeniową (DJP).
Gnojowica w hodowli trzody chlewnej
W przypadku trzody chlewnej, która jest jednym z najczęściej hodowanych gatunków w Polsce, ilość produkowanej gnojowicy przez 1 DJP wynosi około 20-25 m³ rocznie. Wartość ta jest zmienna w zależności od technologii produkcji, ale w przeliczeniu na jedno tucznikowe DJP, rocznie generuje się od 20 do 25 m³ gnojowicy. W przypadku tuczników, którzy są hodowani w nowoczesnych systemach, takich jak tzw. systemy „stajenne”, gdzie utrzymuje się wyższe standardy higieniczne i techniczne, produkcja gnojowicy może być minimalizowana. Jednak w przypadku bardziej tradycyjnych metod hodowli, gdzie zwierzęta spędzają więcej czasu na fermie, produkcja gnojowicy jest wyższa.
Gnojowica w hodowli bydła
W hodowli bydła, gdzie zwierzęta mogą osiągać większe rozmiary niż w przypadku trzody chlewnej, produkcja gnojowicy przez 1 DJP wynosi zazwyczaj około 30-35 m³ rocznie. W przypadku bydła mięsnego, szczególnie w systemie bezwysokowydajnym, zwierzęta produkują więcej gnojowicy, ponieważ ich żywienie i warunki utrzymania są dostosowane do wyższej produkcji białka i energii, co skutkuje wyższą emisją odpadów organicznych. W przeliczeniu na jednostkę bydła mlecznego, w zależności od technologii, produkcja gnojowicy może wynosić od 25 do 30 m³ rocznie.
Gnojowica w hodowli drobiu
Dla drobiu, zwłaszcza kurcząt brojlerów, produkcja gnojowicy jest znacznie mniejsza niż w przypadku ssaków, co wynika z mniejszych rozmiarów ciała i innego procesu trawienia. W przeliczeniu na 1 DJP w hodowli drobiu (np. kurczaków) produkcja gnojowicy wynosi około 3-5 m³ rocznie. Jednak warto pamiętać, że drobiowe odpady organiczne często różnią się pod względem składu chemicznego, co wpływa na ich przydatność jako nawozu. Gnojowica drobiowa jest bogatsza w azot i fosfor, co wymaga szczególnej ostrożności w jej aplikacji na gruntach rolnych.
Czynniki wpływające na ilość produkowanej gnojowicy
Produkcja gnojowicy przez jednostkę zwierzęcą zależy nie tylko od rodzaju zwierzęcia, ale także od kilku innych czynników, które mogą wpłynąć na wysokość wytwarzanych odpadów organicznych.
1. Rodzaj zwierząt
Różne gatunki zwierząt produkują różną ilość gnojowicy, co wynika z różnic w ich diecie, wielkości ciała i fizjologii trawienia. Zwierzęta roślinożerne, takie jak bydło, mają większą objętość kału i moczu w porównaniu do zwierząt mięsożernych, jak drób, co prowadzi do większej produkcji gnojowicy w przeliczeniu na DJP.
2. Wiek i płeć zwierząt
Starsze zwierzęta i samce w hodowli produkcyjnej zazwyczaj generują większą ilość gnojowicy, ponieważ ich metabolizm jest bardziej intensywny. Młodsze osobniki, takie jak cielęta czy prosięta, produkują znacznie mniejsze ilości odpadów organicznych.
3. System utrzymania zwierząt
Różne systemy hodowlane mają wpływ na ilość produkowanej gnojowicy. W nowoczesnych fermach, gdzie stosowane są systemy obornikowe i kanalizacyjne, często udaje się ograniczyć emisję odpadów. W bardziej tradycyjnych systemach hodowli, gdzie zwierzęta są utrzymywane na wolnym wybiegu, produkcja gnojowicy może być znacznie wyższa.
4. Dieta zwierząt
Rodzaj i jakość paszy wpływają na ilość produkowanej gnojowicy. Dieta wysokobiałkowa, szczególnie w przypadku bydła mlecznego, prowadzi do większej produkcji odpadów organicznych. Z kolei pasze bogate w węglowodany (np. pasze energetyczne) mogą zmniejszać objętość wytwarzanych odpadów, jednak mogą wpłynąć na ich skład chemiczny.
Znaczenie gnojowicy w rolnictwie
Gnojowica, choć stanowi odpad w produkcji zwierzęcej, jest także cennym źródłem nawozu organicznego. Zawiera ona wiele cennych składników odżywczych, takich jak azot, fosfor, potas, wapń i magnez, które są niezbędne do wzrostu roślin. Właściwe zarządzanie gnojowicą pozwala na poprawę jakości gleby, zwiększenie jej urodzajności oraz poprawę struktury. Ponadto, gnojowica stanowi również sposób na recykling biogenów, co jest istotne z perspektywy ochrony środowiska.
1 DJP w produkcji zwierzęcej generuje określoną ilość gnojowicy, która w dużym stopniu zależy od gatunku, wieku, płci i systemu hodowli zwierząt. W przypadku trzody chlewnej to około 20-25 m³ rocznie, dla bydła mięsnego 30-35 m³, a dla drobiu 3-5 m³. Ważne jest odpowiednie zarządzanie tym odpadem, zarówno w kontekście nawożenia, jak i ochrony środowiska.
Źródło: www.mojarola.pl
