Kukurydza (Zea mays L.) to roślina charakteryzująca się wysokimi wymaganiami pokarmowymi, w szczególności w odniesieniu do azotu – kluczowego składnika niezbędnego do prawidłowego wzrostu, rozwoju oraz uzyskania wysokiego plonu. Mocznik (46% N) jest jednym z najczęściej stosowanych nawozów azotowych w uprawie kukurydzy ze względu na swoją koncentrację azotu, łatwość stosowania oraz korzystny stosunek ceny do efektywności. W niniejszym opracowaniu przyjrzymy się szczegółowo dawkom mocznika, terminom aplikacji oraz czynnikom wpływającym na efektywność nawożenia.
Rola azotu w uprawie kukurydzy
Azot to pierwiastek niezbędny do produkcji chlorofilu, co czyni go kluczowym składnikiem fotosyntezy. Odpowiada za intensywny wzrost wegetatywny kukurydzy, rozwój liści i korzeni, a także wpływa na formowanie kolb oraz zawartość białka w ziarnie. Niedobory azotu mogą prowadzić do ograniczenia wzrostu, bladego zabarwienia liści (chlorozy) oraz zmniejszenia plonów.
Zapotrzebowanie na azot w uprawie kukurydzy zależy od:
- Przewidywanego plonu: Im wyższy plon, tym większe zapotrzebowanie na azot.
- Zasobności gleby: Gleby o wysokiej zawartości materii organicznej mogą dostarczać pewne ilości azotu.
- Rotacji płodozmianowej: Kukurydza uprawiana po roślinach bobowatych (np. lucernie) wymaga mniejszych dawek azotu.
- Warunków pogodowych: Duże opady deszczu mogą prowadzić do wymywania azotu z gleby.
Dawki mocznika w uprawie kukurydzy
Optymalna dawka mocznika dla kukurydzy jest uzależniona od wymienionych wyżej czynników, ale ogólne zalecenia kształtują się następująco:
- Dawka podstawowa: Na ogół zaleca się zastosowanie od 100 do 160 kg azotu na hektar w zależności od spodziewanego plonu. Przeliczając na mocznik, będzie to:
- 100 kg N/ha = około 220 kg mocznika/ha
- 160 kg N/ha = około 350 kg mocznika/ha
- Podział dawki:
- Przedsiewnie: 50–70% całkowitej dawki mocznika należy zastosować przed siewem, mieszając nawóz z glebą na głębokość 8–10 cm. Zapobiega to stratom azotu w postaci amoniaku (NH₃).
- Pogłównie: Pozostałą część należy dostarczyć w fazie 6–8 liści kukurydzy (BBCH 16–18). To kluczowy moment, gdy roślina intensywnie rozwija biomasa wegetatywna i zaczyna budować kolby.
Czynniki wpływające na efektywność stosowania mocznika
Efektywne wykorzystanie azotu z mocznika wymaga odpowiedniego zarządzania, aby zminimalizować straty azotu wynikające z ulatniania amoniaku, wymywania azotanów czy denitryfikacji. Poniżej omówiono kluczowe aspekty:
1. Zakwaszenie gleby
Mocznik jest najbardziej efektywny na glebach o pH 6–7. Na kwaśnych glebach (pH < 5,5) należy rozważyć wapnowanie, aby poprawić przyswajalność azotu.
2. Wilgotność gleby
Aplikacja mocznika w suchych warunkach może prowadzić do znacznych strat azotu przez ulatnianie. Zaleca się stosowanie nawozu przed deszczem lub nawilżeniem gleby.
3. Temperatura
Wysoka temperatura (powyżej 20°C) zwiększa ryzyko strat azotu przez ulatnianie. W takich warunkach warto stosować inhibitory ureazy, które spowalniają rozkład mocznika.
4. Forma aplikacji
Mieszanie mocznika z glebą przedsiewnie jest bardziej efektywne niż aplikacja powierzchniowa. W przypadku nawożenia pogłównego warto stosować mocznik w formie roztworu wodnego.
Pola po kukurydzy: podwójne korzyści
Nawóz azotowy zastosowany w odpowiednich dawkach wspomaga nie tylko bieżące potrzeby pokarmowe kukurydzy, ale także poprawia żyzność gleby na przyszłość. Resztki pożniwne (łodygi, liście) są bogate w azot, co wpływa korzystnie na zasobność gleby, zwłaszcza przy ich odpowiednim przyoraniu.
Alternatywy dla mocznika
Choć mocznik jest popularnym wyborem, inne formy azotu, takie jak saletra amonowa czy nawozy wieloskładnikowe (np. polifoska), mogą być bardziej efektywne w specyficznych warunkach glebowych i klimatycznych. W przypadku kukurydzy na stanowiskach o niskiej zasobności w fosfor i potas warto rozważyć nawozy kompleksowe.
Zalecenia agronomiczne
- Analiza gleby: Przed przystąpieniem do nawożenia należy wykonać analizę gleby w celu określenia jej zasobności w azot oraz innych składników pokarmowych.
- Podział dawek: Nawożenie azotowe powinno być dzielone na dwie lub więcej aplikacji, aby dostosować dostępność azotu do potrzeb rośliny.
- Monitorowanie wzrostu: W fazach krytycznych (6–8 liści oraz kwitnienie) warto ocenić stan odżywienia kukurydzy poprzez testy N-testerem lub analizę liści.
Mocznik, ze względu na wysoką zawartość azotu i wszechstronność zastosowań, pozostaje jednym z najczęściej używanych nawozów w uprawie kukurydzy. Klucz do jego efektywnego wykorzystania leży w odpowiednim dawkowaniu, terminach aplikacji oraz zarządzaniu czynnikami środowiskowymi. Optymalne nawożenie mocznikiem pozwala na maksymalizację plonów, poprawę jakości ziarna oraz utrzymanie żyzności gleby. Przy uwzględnieniu lokalnych warunków i zaleceń agronomicznych mocznik może stać się kluczowym elementem strategii nawożenia kukurydzy.
Źródło: www.mojarola.pl
