Kiszonka z kukurydzy (Zea mays) jest jednym z najważniejszych składników paszy dla zwierząt gospodarskich, zwłaszcza bydła mlecznego i mięsnego. Plon kiszonki z 1 ha zależy od wielu czynników, w tym odmiany kukurydzy, warunków klimatycznych, jakości gleby, technik uprawy oraz sposobu zbioru. W tym tekście omówimy kluczowe aspekty wpływające na wielkość plonu kiszonki, podamy przeciętne wartości osiągane w Polsce i Europie, a także przeanalizujemy, jak można maksymalizować uzysk z hektara.
Potencjał plonowania kukurydzy na kiszonkę
Kukurydza uprawiana na kiszonkę ma wysoką produktywność biomasy. Przeciętnie w warunkach polskich plon kiszonki z 1 ha wynosi od 40 do 70 ton świeżej masy, przy czym najlepsze gospodarstwa osiągają plony przekraczające 80 ton/ha. W sprzyjających warunkach i przy odpowiednich zabiegach agrotechnicznych możliwe jest nawet uzyskanie ponad 100 ton świeżej masy z hektara.
Kluczowe elementy wpływające na plon:
- Odmiana kukurydzy – Odmiany przeznaczone na kiszonkę charakteryzują się dużą masą wegetatywną i wysokim udziałem kolb w całkowitej masie rośliny.
- Warunki klimatyczne – Kukurydza najlepiej plonuje w regionach o ciepłym i umiarkowanie wilgotnym klimacie, gdzie suma temperatur efektywnych (powyżej 6°C) wynosi co najmniej 2200–2400 stopni.
- Stan gleby – Kukurydza wymaga gleb żyznych, o dobrej strukturze i zasobnych w składniki odżywcze.
- Technologia uprawy – Staranna uprawa roli, terminowy siew, prawidłowe nawożenie oraz skuteczna ochrona przed chwastami, szkodnikami i chorobami mają kluczowe znaczenie dla wysokich plonów.
Średnie plony kiszonki w różnych regionach Polski
Plon kiszonki z 1 ha może się różnić w zależności od lokalizacji i warunków glebowo-klimatycznych. Polska dzieli się na regiony o zróżnicowanym potencjale produkcyjnym:
- Region północno-wschodni (Podlasie, Warmia i Mazury) – 40–60 ton/ha, ze względu na krótszy okres wegetacyjny i słabsze gleby.
- Region centralny i zachodni (Wielkopolska, Kujawy) – 50–80 ton/ha, dzięki żyznym glebom i dobrym warunkom agrotechnicznym.
- Region południowy (Śląsk, Małopolska) – 60–90 ton/ha, zwłaszcza na glebach o wysokiej retencji wody.
Struktura plonu kiszonki
Plon kiszonki kukurydzy składa się z kilku elementów:
- Łodygi i liście – stanowią największy procent masy całkowitej (50–60%).
- Kolby z ziarnem – odpowiadają za około 30–50% masy i są kluczowe dla wartości odżywczej kiszonki.
- Korzenie i pozostałości – niewielka część masy (do 10%), która pozostaje na polu.
Wysoki udział kolb w stosunku do biomasy wegetatywnej jest celem upraw na kiszonkę, ponieważ kolby zawierają najwięcej energii i skrobi, kluczowych dla żywienia zwierząt.
Czynniki wpływające na plon kiszonki
1. Odmiana kukurydzy
Odmiany różnią się potencjałem plonowania i jakością kiszonki. Wybierając odmianę, należy zwrócić uwagę na:
- FAO (wczesność) – W Polsce popularne są odmiany o FAO 220–260, które gwarantują dobre wykorzystanie sezonu wegetacyjnego.
- Wysokość rośliny – Wyższe rośliny produkują więcej biomasy, ale mogą być bardziej podatne na wyleganie.
- Zawartość suchej masy – Optymalna zawartość suchej masy dla kiszonki wynosi 30–35%.
2. Warunki pogodowe
Kukurydza jest rośliną ciepłolubną i wrażliwą na suszę w krytycznych fazach rozwoju (np. w okresie kwitnienia).
- Niedobór wody może ograniczyć plon biomasy nawet o 30–50%.
- Dostępność światła wpływa na fotosyntezę i szybkość wzrostu.
3. Techniki nawożenia
Kukurydza na kiszonkę wymaga intensywnego nawożenia:
- Azot (N) – 150–200 kg/ha w formie podzielonej.
- Fosfor (P2O5) – 80–120 kg/ha.
- Potas (K2O) – 120–180 kg/ha, kluczowy dla gospodarki wodnej roślin.
Niedobór któregokolwiek ze składników ogranicza plonowanie i jakość kiszonki.
4. Zarządzanie resztkami pożniwnymi
Pozostałości pożniwne (łodygi, liście) mogą być barierą w przygotowaniu pola pod kolejny sezon. Dobre rozdrobnienie resztek i ich przyoranie przyspieszają proces mineralizacji.
Jak zwiększyć plon kiszonki?
1. Prawidłowy termin siewu
Kukurydzę należy wysiewać, gdy temperatura gleby osiągnie 8–10°C, zwykle w kwietniu. Opóźnienie siewu może skrócić okres wegetacyjny i obniżyć plon.
2. Gęstość obsady
Optymalna liczba roślin wynosi 80–90 tys. sztuk/ha. Zbyt gęsty siew prowadzi do konkurencji między roślinami, co obniża ich jakość i plon.
3. Nawadnianie
W regionach o niedoborach wody systemy nawadniania (np. deszczownie) pozwalają uniknąć strat plonu w okresach suszy.
4. Monitorowanie chorób i szkodników
Najczęstsze zagrożenia to omacnica prosowianka i choroby grzybowe (np. Fusarium). Regularna kontrola i stosowanie środków ochrony roślin pozwalają minimalizować straty.
Wartość odżywcza kiszonki
Kiszonka z kukurydzy o dobrym plonie to nie tylko ilość biomasy, ale także jakość. Kluczowe parametry kiszonki to:
- Zawartość suchej masy (30–35%) – Zbyt niska zawartość suchej masy prowadzi do wycieków soków kiszonkowych, a zbyt wysoka utrudnia proces zakiszania.
- Zawartość skrobi (30–35%) – Wysoka zawartość skrobi zwiększa wartość energetyczną kiszonki.
- Strawność włókna – Wpływa na efektywne wykorzystanie kiszonki przez zwierzęta.
Przykłady plonów w praktyce
- Gospodarstwa tradycyjne:
Plony wynoszą zwykle 40–50 ton/ha, przy umiarkowanym poziomie nawożenia i ochrony roślin. - Gospodarstwa intensywne:
Dzięki nowoczesnym technologiom i precyzyjnemu zarządzaniu plony mogą sięgać 80–100 ton/ha. - Ekstremalne warunki klimatyczne:
W regionach o częstych suszach plony mogą spaść poniżej 30 ton/ha, jeśli nie zastosuje się nawadniania lub odpowiednich odmian tolerujących stres wodny.
Źródło: www.mojarola.pl
