Koza (Capra hircus) należy do przeżuwaczy, co oznacza, że jej układ pokarmowy jest przystosowany do trawienia włóknistego pokarmu roślinnego. Podobnie jak u innych przeżuwaczy, jej przewód pokarmowy charakteryzuje się obecnością wielokomorowego żołądka, który odgrywa kluczową rolę w procesie trawienia celulozy i hemicelulozy.
Liczba żołądków u kozy
Koza, jak wszystkie przeżuwacze, posiada jeden żołądek, który jest podzielony na cztery oddzielne komory. Nie są to osobne żołądki, lecz wyspecjalizowane części jednego narządu. Składają się na niego:
- Żwacz (rumen)
- Czepiec (reticulum)
- Księgi (omasum)
- Trzeci żołądek właściwy – trawieniec (abomasum)
Funkcje poszczególnych komór żołądka
Żwacz – największa komora fermentacyjna
Żwacz stanowi największą część żołądka przeżuwaczy i może pomieścić od 5 do 10 litrów treści pokarmowej, w zależności od wieku i wielkości osobnika. To tutaj odbywa się fermentacyjne trawienie celulozy przez symbiotyczne mikroorganizmy – bakterie, pierwotniaki i grzyby. Produktem tej fermentacji są lotne kwasy tłuszczowe (głównie octowy, propionowy i masłowy), które stanowią istotne źródło energii dla organizmu.
Czepiec – filtr i selekcja treści pokarmowej
Czepiec, często określany jako „sito”, odpowiada za sortowanie spożytego pokarmu. Mniejsze cząsteczki pokarmu kierowane są do dalszych części żołądka, natomiast większe elementy są cofane do jamy ustnej w celu ponownego przeżucia (proces żucia cudu). To właśnie dzięki temu mechanizmowi koza może efektywnie trawić pasze bogate w błonnik.
Księgi – odwadnianie i dalsza obróbka pokarmu
Księgi pełnią funkcję odwodnienia i zagęszczenia treści pokarmowej. Dzięki licznej strukturze blaszek zwiększających powierzchnię wchłaniania, dochodzi tu do resorpcji wody i elektrolitów. Treść pokarmowa stopniowo ulega zagęszczeniu, a produkty fermentacji są przyswajane.
Trawieniec – jedyna kwasowa część żołądka
Trawieniec jest odpowiednikiem monogastrycznego żołądka ssaków. To jedyna część układu trawiennego kozy, gdzie pH jest niskie (kwaśne). Wydzielane enzymy, takie jak pepsyna i podpuszczka, rozpoczynają właściwe trawienie białek. To tu kończy się wstępna obróbka pokarmu przed przejściem do jelita cienkiego, gdzie następuje dalsza absorpcja składników odżywczych.
Znaczenie układu trawiennego w żywieniu kóz
Efektywność trawienia u kóz zależy od wielu czynników, takich jak skład diety, obecność włókna, dostępność wody oraz zdrowie mikroflory żwacza. Kozy są zwierzętami wybrednymi i chętnie selekcjonują pokarm, co przekłada się na ich specyficzne potrzeby żywieniowe.
Najlepsze pasze dla kóz to:
- siano wysokiej jakości (np. lucerna, koniczyna),
- zielonki, pastwiska,
- kiszonki i siano-kiszonki w umiarkowanej ilości,
- ziarna zbóż jako uzupełnienie energetyczne,
- dodatki mineralno-witaminowe.
Koza, jak każdy przeżuwacz, posiada jeden żołądek podzielony na cztery funkcjonalnie odrębne komory: żwacz, czepiec, księgi i trawieniec. Dzięki temu układowi pokarmowemu jest w stanie efektywnie wykorzystywać pasze bogate w błonnik i dostosować się do różnorodnych warunków żywieniowych. Zrozumienie budowy i funkcji żołądka kozy jest kluczowe dla prawidłowego żywienia i utrzymania zdrowia zwierząt hodowlanych.
Źródło: www.mojarola.pl