Szkockie bydło górskie, czyli popularny highland to rasa bydła, która uznawana jest za jedną z najstarszych na świecie. Pierwsze wzmianki na temat szkockiego bydła górskiego można znaleźć w XII-wiecznych źródłach pisanych, a archeologiczne dowody na istnienie highlandów pochodzą już z VI wieku.
Pochodzenie rasy Highland
Kolebką szkockiego bydła górskiego są tereny zachodniej i północnej Szkocji, a jego nazwa pochodzi o hrabstwa Highland. Pierwszy Związek Hodowców Szkockiego Bydła Górskiego powstał w 1884 roku, a rasa początkowo występowała w dwóch odmianach.
Mniejsze zwierzęta o czarnym umaszczeniu można było spotkać na wyspach zachodniego wybrzeża północnej Szkocji. Z kolei zwierzęta o umaszczeniu czerwonym utrzymywane były w rejonie górzystym. Na przestrzeni lat w wyniku krzyżowania pomiędzy odmianami, różnice zaczęły się zacierać, prowadząc do powstania jednej odmiany.
Cechy szkockiego bydła górskiego
Rasa highland to zwierzęta długowłose o bardzo zróżnicowanym umaszczeniu (żadne nie jest dominujące genetycznie). Zazwyczaj sierść szkockiego bydła górskiego jest koloru brązowego, ale występują także osobniki żółte, jasnobrązowe, ciemnobrunatne, czerwonobrunatne, czerwone, czarne, a nawet białym i srebrnym.
Szkockie bydło górskie należy do grupy krów brytyjskich małego kalibru, które hodowane są w kierunku mięsnym. Chociaż ich wygląd nie przypomina typowych ras bydła mięsnego między innymi ze względu na stosunkowo niewielkie rozmiary oraz drobną budowę, w wyniku prac hodowlanych udało się uzyskać prawidłową sylwetkę charakterystyczną dla bydła mięsnego.
Głowa zwierząt rasy highland jest krótka i szeroka, a poroże osiąga rozpiętość wynoszącą nawet 1,5 metra. U byków rogi są grubsze i skierowane do przodu w kierunku poziomym, podczas gdy w przypadku krów rogi wyrastają łagodnym łukiem do góry i na boki. Szkockie bydło górskie charakteryzuje się również długą sierścią z grzywką na czole sięgającą do połowy grzbietu nosa.
Sierść, którą pokryte są zwierzęta, składa się z dwóch warstw ? zewnętrznej i wewnętrznej. Część zewnętrzna składa się z długich i grubych włosów, która chroni bydło highland przed wiatrem i śniegiem. Część wewnętrzna to z kolei miękka i puszysta sierść której zadaniem jest ochrona ciała przed utratą ciepła. Latem warstwa futra jest cieńsza, podczas gdy zimą jego grubość może wynosić nawet 30 cm.
Średnia masa ciała dla szkockiego bydła górskiego wynosi 400-450 kg w przypadku krów oraz około 625 kg w przypadku buhajów. Jeżeli zwierzęta utrzymywane są w warunkach gospodarskich, gdzie wyeliminowany jest wpływ ostrego klimatu i pobierają najwyższej jakości paszę, możliwe jest uzyskanie masy ciała wynoszącej 500 kg w przypadku krów i 800 kg w przypadku buhajów. Szkockie bydło górskie osiąga maksymalną masę od 15-24 miesięcy ? wszystko zależy od intensywności tuczu.
Długowieczność jako znak rozpoznawczy highlandów
Szkockie bydło górskie uważane jest za rasę długowieczną, a do rozrodu często wykorzystywane są nawet 20-letnie krowy. Wynika to z bardzo dobrej płodności highlandów i łatwych wycieleń ? w chwili porodu cielęta ważą zazwyczaj 25-29 kg.
Ze względu na bardzo dużą odporność, młode cielęta są w stanie przetrwać porody w warunkach naturalnych, kiedy temperatura powietrza spada do minus 20 stopni Celsjusza. Ponadto mleko szkockiego bydła górskiego charakteryzuje się dużą zawartością tłuszczu, dzięki czemu cielęta charakteryzują się dużą żywotnością i dobrymi przyrostami podczas odchowu.
Krowy rasy highland uchodzą z kolei za bardzo troskliwe matki. W literaturze można spotkać się z informacjami, że imponujące rogi, którymi charakteryzuje się rasa highland wykształciły się w skutecznej obrony cieląt przed drapieżnikami. Bez względu na to, szkockie bydło górskie ma bardzo przyjazny stosunek do ludzi.
Dużym atutem w hodowli szkockiego bydła górskiego jest fakt, że zwierzęta mogą przebywać na wybiegu przez cały rok. Highlandy wyróżniają niewielkie wymagania bytowe, a ich duża zdolność przystosowawcza sprawia, że czują się optymalnie nawet w warunkach, w przypadku których większość ras nie dałaby sobie rady. Szkockie bydło górskie może być wypasane nawet na ubogich pastwiskach, terenach marginalnych i nieużytkach, które są dla tej rasy naturalnym środowiskiem.
Użytkowanie mięsne szkockiego bydła górskiego
Pomimo licznych atutów, szkockie bydło górskie jest niezwykle cenione na całym świecie przede wszystkim za najwyższą jakość mięsa. Mięso pozyskane ze szkockiego bydła górskiego ma wysokie walory kulinarne ? jest soczyste, marmurkowate i charakteryzuje się niską zawartością cholesterolu i marginalną ilością tłuszczu okrywowego.
Szacuje się, że zawartość tłuszczu i cholesterolu w mięsie pozyskiwanym ze szkockiego bydła górskiego jest odpowiednio o 38% i 4% niższa niż w przypadku innych ras bydła. Wpływ na tak niską zawartość tłuszczu ma grubość sierści highlandów, przez co produkcja tkanki tłuszczowej, konieczna do utrzymania odpowiedniej temperatury ciała jest mniejsza.
Duży wpływ na uzyskanie tak wysokiej jakości mięsa mają przede wszystkim warunki bytowe zwierząt i ich wypas na otwartych terenach. Ubój zwierząt rasy highland następuje zazwyczaj wieku 24?36 miesięcy, a powolne tempo przyrostu tkanki mięśniowej, także wpływa na jego smak. Ceny za stek ze szkockiego bydła górskiego dochodzą nawet do 120 zł, a zainteresowanie tym mięsem wykazują przede wszystkim sklepy specjalistyczne oraz luksusowe restauracje.
Warto również podkreślić, że na Wyspach Brytyjskich własne stado bydła rasy highland posiada rodzina królewska. Stado wypasane jest przy letniej rezydencji Windsorów ? zamku Balmoral i liczy około 30 sztuk.
Hodowla bydła szkockiego w Polsce
W Polsce hodowla bydła szkockiego nie cieszy się zbyt bogatymi tradycjami. Polski Związek Hodowców i Producentów Bydła Mięsnego szacuje, że na terenie naszego kraju utrzymywanych jest około 20 stad, w których żyje około 150 osobników.
Szkockie bydło górskie najczęściej utrzymywane jest w gospodarstwach agroturystycznych. Biorąc pod uwagę łagodne usposobienie, urokliwą urodę i wrażenia estetyczne, jakie wzbudzają u ludzi, bydło szkockie świetnie wpisuje się do tego typu działalność.
Hodowla szkockiego bydła górskiego w Polsce z nastawieniem na użytkowanie mięsne, może nie być do końca opłacalna. Największym problemem jest fakt, że w Polsce wciąż brakuje zapotrzebowania na dobrej jakości wołowinę pochodzącą z gospodarstw ekologicznych. Dodatkową przeszkodą w hodowli highlandów w kierunku mięsnym jest wysoka cena mięsa, która może odstraszyć potencjalnych kontrahentów.
Bez względu na to, szkockie bydło górskie jest w stanie doskonale zaaklimatyzować się w polskich warunkach, a koszty związane z jego hodowlą nie są wygórowane. Zwierzęta mogą być utrzymywane na pastwiskach przez cały rok. W okresie zimowym wystarczy dokarmiać zwierzęta sianem z niewielkim udziałem pasz treściwych. Największą inwestycją podczas hodowli bydła szkockiego jest budowa ogrodzenia pastwiska, które musi być solidne i odpowiednio wysokie ze względu na dużą skoczność tej rasy.
Źródło: https://wz.izoo.krakow.pl/files/WZ_2010_4_art13.pdf
