Buraki cukrowe to jedno z kluczowych roślin w uprawach rolniczych, które w polskim rolnictwie odgrywają istotną rolę w produkcji cukru. Jednak po zakończeniu ich uprawy na polu pozostaje ważne pytanie: co siać po burakach cukrowych, by uzyskać wysokie plony i jednocześnie zadbać o zdrowie gleby oraz jej właściwości fizyczne i chemiczne? Płodozmian, odpowiednia rotacja roślin oraz dbałość o mikroflorę gleby to czynniki, które decydują o przyszłych sukcesach w uprawach rolnych. W tym artykule przyjrzymy się, jakie rośliny najlepiej komponują się z burakami cukrowymi w płodozmianie oraz jakie zasady warto wziąć pod uwagę przy planowaniu kolejnych upraw.
1. Płodozmian po burakach cukrowych – znaczenie i cele
Płodozmian, czyli zmiana roślin na danym polu w kolejnych latach, jest kluczowym elementem w utrzymaniu żyzności gleby oraz zapobieganiu rozprzestrzenianiu się chorób i szkodników. Buraki cukrowe są rośliną o dużym zapotrzebowaniu na składniki pokarmowe, szczególnie azot, fosfor i potas. Ponadto, ich korzenie mają wpływ na strukturalność gleby, a pozostawione resztki roślinne mogą wpływać na zmianę pH i mikroflory glebowej. Właściwie dobrany następca po burakach cukrowych pozwala na:
- Utrzymanie równowagi w obiegu składników pokarmowych,
- Zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób glebowych i szkodników,
- Zachowanie odpowiedniej struktury gleby i jej mikroflory,
- Zwiększenie efektywności nawożenia,
- Optymalizację użycia wody.
W zależności od rodzaju gleby, klimatu oraz systemu produkcji roślinnej, wybór odpowiedniego następcy będzie różny.
2. Rośliny, które sprawdzą się po burakach cukrowych
2.1. Zboża – pszenica, jęczmień, owies
Zboża stanowią klasyczny wybór w płodozmianie po burakach cukrowych. Pszenica ozima, pszenica jara, jęczmień czy owies to rośliny, które dobrze znoszą warunki, jakie pozostawiają po sobie buraki cukrowe.
- Pszenica ozima – to jeden z najczęściej wybieranych następców po burakach. Przez wzgląd na swoje wymagania glebowe, pszenica ozima dobrze odnajduje się na glebach średnio zasobnych i wymagających dobrego zaopatrzenia w wodę. Warto pamiętać, że przed posadzeniem pszenicy ozimej należy przeprowadzić odpowiednią regenerację gleby, np. poprzez zastosowanie nawożenia organicznego.
- Jęczmień – równie popularny wybór, szczególnie w gospodarstwach nastawionych na produkcję pasz. Jęczmień nie jest wymagający pod względem pH gleby i może być uprawiany na szerokim spektrum gleb. Jest to również roślina, która dobrze reaguje na nawożenie azotowe.
- Owies – dobrze toleruje różne warunki glebowe i może być dobrym rozwiązaniem po burakach cukrowych, zwłaszcza w przypadkach, gdy celem jest poprawa struktury gleby oraz jej napowietrzenie. Owies dobrze współpracuje z wczesnym siewem, co umożliwia wcześniejszą zbiory.
2.2. Rośliny strączkowe – groch, łubin, fasola
Rośliny strączkowe stanowią bardzo dobry wybór w płodozmianie po burakach cukrowych, ze względu na ich zdolność do wzbogacania gleby w azot. Dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi, rośliny te potrafią wiązać azot atmosferyczny, który jest dostępny dla kolejnych upraw.
- Groch – roślina, która może być uprawiana po burakach cukrowych, zwłaszcza w systemie bezorkowym. Groch dobrze rozwija się na glebach średniożyznych, posiadając zdolność do wzbogacania gleby w azot, co może wspomóc uprawy roślin następczych.
- Łubin – jest to doskonała roślina do wprowadzenia do płodozmianu po burakach cukrowych. Łubin to jeden z najlepszych naturalnych nawozów, który poprawia strukturalność gleby i jej zasobność w azot. Łubin jest szczególnie polecany w systemach produkcji ekologicznej.
- Fasola – idealna w przypadku rozwoju wieloletnich płodozmianów. Fasola wspomaga glebę w procesach nitrogenizacji i jest rośliną, która poprawia jej kondycję, a także wykazuje odporność na choroby grzybowe.
2.3. Rośliny okopowe – ziemniaki, marchew, cebula
Rośliny okopowe, takie jak ziemniaki, marchew czy cebula, mogą być także odpowiednim następcą po burakach cukrowych, jednak ich uprawa wymaga specyficznych warunków. Dobrze rosną na glebach, które zostały odpowiednio nawożone po burakach, jednak wymaga to dużej dbałości o nawadnianie i kontrolowanie pH gleby.
- Ziemniaki – są rośliną, która dobrze reaguje na stosowanie nawozów organicznych, jak kompost czy obornik. Wysokie wymagania wodne sprawiają, że należy zapewnić odpowiednią wilgotność gleby.
- Marchew – uprawa tej rośliny wymaga gleby o dobrym przepływie wody oraz pH na poziomie 6,0–6,5. Marchew wymaga również odpowiedniego nawożenia, szczególnie fosforem.
- Cebula – cebula może stanowić dobry wybór na gleby średniożyzne. Należy pamiętać o odpowiednim nawożeniu tej rośliny, szczególnie azotem, by zapewnić jej prawidłowy rozwój.
2.4. Rośliny przemysłowe – rzepak, gorczyca, konopie
Rośliny przemysłowe, takie jak rzepak czy gorczyca, również mogą stanowić dobry wybór po burakach cukrowych, szczególnie w przypadku systemów uprawy, które kładą nacisk na szybki zwrot finansowy oraz produkcję surowców wykorzystywanych w przemyśle.
- Rzepak – to roślina, która dobrze znosi różnorodne warunki glebowe. Ze względu na swoje wymagania pokarmowe, przed jego uprawą warto przeprowadzić dokładną analizę gleby i odpowiednio dostosować nawożenie.
- Gorczyca – roślina szybkorosnąca, która może być stosowana w płodozmianie po burakach cukrowych. Gorczyca działa jako roślina fitosanitarna, a także poprawia strukturę gleby.
- Konopie – roślina przemysłowa, której uprawa staje się coraz bardziej popularna, szczególnie w kontekście przemysłu włókienniczego i spożywczego. Konopie nie mają szczególnych wymagań co do gleby, ale warto stosować nawozy organiczne.
3. Optymalizacja płodozmianu – kluczowe zasady
Wybór odpowiednich roślin do płodozmianu po burakach cukrowych nie jest przypadkowy. Należy zwrócić uwagę na kilka kluczowych zasad:
- Utrzymanie zdrowia gleby – unikanie upraw roślin, które mają podobne wymagania glebowe co buraki cukrowe, pozwala uniknąć wyczerpywania tych samych zasobów.
- Zmniejszenie ryzyka chorób i szkodników – zmiana gatunków roślin w płodozmianie pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób specyficznych dla danego gatunku.
- Dbałość o strukturę gleby – rośliny okopowe i strączkowe poprawiają strukturę gleby, dzięki czemu zapewniają jej lepsze napowietrzenie i większą pojemność wodną.
- Zrównoważony rozwój – płodozmian powinien opierać się na zasadach zrównoważonego rozwoju, uwzględniając ochronę środowiska, poprawę jakości gleby oraz efektywność nawożenia.
Dobór odpowiedniego następcy po burakach cukrowych jest kluczowym elementem w planowaniu płodozmianu, który wpływa na zdrowie gleby, jakość plonów oraz efektywność ekonomiczną gospodarstwa. Zboża, rośliny strączkowe, okopowe czy przemysłowe – każde z tych rozwiązań ma swoje zalety i wymaga odpowiedniego podejścia. Warto pamiętać, że sukces płodozmianu zależy nie tylko od wyboru roślin, ale także od optymalnego zarządzania glebą, nawożenia i nawadniania, co w dłuższej perspektywie prowadzi do zwiększenia rentowności gospodarstwa.
