Brak jaj w produkcji niosek to poważny problem w gospodarstwach drobiarskich, który może znacząco obniżyć opłacalność chowu. Zjawisko to jest wieloczynnikowe i wymaga uważnej diagnostyki. W niniejszym artykule przedstawiamy najczęstsze przyczyny spadku lub całkowitego zatrzymania nieśności u kur, zarówno w chowie przyzagrodowym, jak i w systemach intensywnych.
1. Fazy fizjologiczne i wiek ptaków
Jednym z podstawowych aspektów wpływających na nieśność jest wiek kury. Nioski osiągają szczyt produkcyjny między 25. a 35. tygodniem życia. Po tym okresie tempo nieśności stopniowo spada. Zbyt młode ptaki, które nie osiągnęły dojrzałości płciowej, nie będą jeszcze produkować jaj, natomiast starsze mogą przestać znosić jaja z powodu naturalnego wygaszania funkcji rozrodczych.
Dodatkowo, kury wchodzą w okres pierzenia się (najczęściej jesienią), podczas którego dochodzi do fizjologicznej przerwy w nieśności – organizm koncentruje się wówczas na odnowie upierzenia, a nie na produkcji jaj.
2. Błędy żywieniowe i niedobory pokarmowe
Nieprawidłowe żywienie jest jedną z najczęstszych przyczyn spadku nieśności. Wysokiej jakości mieszanka paszowa dla niosek musi zawierać odpowiedni poziom:
-
białka (minimum 16–18%)
-
wapnia (3,5–4%)
-
fosforu i witaminy D3 (dla prawidłowego przyswajania wapnia)
-
energii metabolicznej (2800–2900 kcal/kg)
Niedobór wapnia skutkuje nie tylko zmniejszeniem nieśności, ale również pogorszeniem jakości skorupy. Zbyt mało białka ogranicza rozwój i pracę jajników, a brak witamin A, E oraz witamin z grupy B zaburza procesy metaboliczne związane z nieśnością.
Nie bez znaczenia jest również dostęp do czystej, świeżej wody – brak wody nawet przez kilka godzin może zahamować proces tworzenia jaja.
3. Czynniki środowiskowe – światło i temperatura
Oświetlenie odgrywa kluczową rolę w gospodarce hormonalnej kur. Optymalny dzień świetlny dla niosek powinien trwać około 14–16 godzin. Zbyt krótki dzień (np. w sezonie jesienno-zimowym bez sztucznego doświetlania) powoduje obniżenie poziomu hormonów płciowych i spadek produkcji jaj.
Temperatura otoczenia również ma istotne znaczenie. Wartości skrajne – poniżej 5°C lub powyżej 30°C – mogą prowadzić do stresu termicznego i zahamowania nieśności. Nioski najlepiej funkcjonują w zakresie 18–24°C.
4. Choroby i pasożyty
Stan zdrowia ptaków jest bezpośrednio związany z ich produktywnością. Wiele chorób może wpływać na nieśność, m.in.:
-
infekcyjne zapalenie oskrzeli (IB)
-
zapalenie jajowodu (salpingitis)
-
mykoplazmoza
-
choroba Newcastle
Wirusy i bakterie atakujące układ rozrodczy prowadzą do jego trwałego uszkodzenia. Dodatkowo pasożyty wewnętrzne (np. glisty, tasiemce) oraz zewnętrzne (pchły, wszoły, ptaszyńce) osłabiają ptaki, powodując anemię, stres i obniżenie nieśności.
Regularna profilaktyka weterynaryjna, szczepienia oraz odrobaczanie są kluczowe dla utrzymania zdrowej stada.
5. Stres środowiskowy i behawioralny
Kury są bardzo wrażliwe na zmiany w środowisku. Stres może być wywołany przez:
-
hałas (np. maszyny, drapieżniki, nagłe dźwięki)
-
przenoszenie ptaków między pomieszczeniami
-
nadmierne zagęszczenie stada
-
brak stałego rytmu dnia
-
dominację w stadzie
Każdy z tych czynników może spowodować przejściowe lub trwałe zahamowanie nieśności. W skrajnych przypadkach dochodzi do kanibalizmu, zjadania jaj i wzrostu agresji.
Stabilne, spokojne środowisko, dostęp do grzęd, gniazd i przestrzeni do grzebania to podstawowe elementy dobrostanu kur niosek.
6. Genetyka i rasa ptaków
Nie wszystkie rasy kur są przystosowane do intensywnej produkcji jaj. Rasy ogólnoużytkowe lub ozdobne (np. silki, kochiny, brahmy) mają znacznie niższą wydajność nieśną niż specjalistyczne hybrydy (ISA Brown, Lohmann Brown, Hy-Line).
Zdarza się również, że nawet w obrębie jednej rasy występują osobniki z zaburzeniami genetycznymi układu rozrodczego, które nie będą zdolne do składania jaj przez całe życie.
7. Zatrucia i toksyny w środowisku
Kontakt z substancjami toksycznymi może spowodować nagłe zatrzymanie nieśności. Mowa tu o:
-
pleśniach i mikotoksynach w paszy
-
metalach ciężkich (np. kadm, ołów)
-
pestycydach, herbicydach
-
zanieczyszczonej wodzie
Toksyny działają uszkadzająco na wątrobę i układ hormonalny, powodując trwałe lub czasowe zaburzenia nieśności. Dlatego niezwykle ważne jest monitorowanie jakości paszy i środowiska bytowego ptaków.
Podsumowanie i zalecenia dla hodowców
Utrata nieśności u kur może być wynikiem jednego lub wielu współwystępujących czynników. Aby skutecznie przeciwdziałać problemowi, hodowca powinien przeprowadzić szczegółową analizę obejmującą:
-
ocenę warunków środowiskowych (światło, temperatura, stresory)
-
kontrolę jakości i bilansu paszowego
-
przegląd zdrowotny i ewentualne badania weterynaryjne
-
ocenę wieku i genotypu ptaków
Systematyczne prowadzenie dokumentacji zootechnicznej, obserwacja stada oraz reagowanie na niepokojące objawy już na wczesnym etapie pozwolą zminimalizować ryzyko spadku produkcji jaj i utrzymać opłacalność chowu.
Źródło: www.mojarola.pl
