Ciąża u świni, zwana również okresem prośności, jest kluczowym etapem w hodowli trzody chlewnej. Wiedza na temat jej długości, przebiegu oraz zarządzania w tym czasie jest niezbędna dla osiągnięcia wysokiej wydajności hodowlanej. W tym artykule szczegółowo omówimy czas trwania ciąży u świń, jej fazy oraz praktyczne wskazówki dla rolników dotyczące prawidłowego prowadzenia loch w tym okresie.
Czas trwania ciąży u świni
Standardowa długość ciąży
Ciąża u świni trwa średnio 114 dni, co odpowiada zasadzie „3 x 3 x 3”, czyli:
- 3 miesiące,
- 3 tygodnie,
- 3 dni.
W praktyce długość ciąży może się nieznacznie różnić, w zależności od takich czynników jak rasa, wiek, stan zdrowia lochy czy liczba prosiąt w miocie.
Czynniki wpływające na długość ciąży
- Rasa lochy: Niektóre rasy, jak np. duroc, mogą mieć ciąże nieco dłuższe niż rasy białe, takie jak polska biała zwisłoucha.
- Wielkość miotu: Lochy z większymi miotami często rodzą nieco wcześniej, co może skrócić czas trwania ciąży o 1–2 dni.
- Warunki środowiskowe: Stres, nieodpowiednia dieta czy niskie standardy higieniczne mogą wpłynąć na przebieg ciąży, choć rzadko skracają jej czas.
Fazy ciąży u świni
Ciąża lochy dzieli się na trzy główne etapy, które różnią się pod względem rozwoju płodów i potrzeb lochy.
Faza 1: Zapłodnienie i wczesny rozwój (1–30 dzień)
Po kryciu (naturalnym lub sztucznym unasienianiu) zarodki implantują się w macicy, co następuje około 14 dnia ciąży. W tym okresie lochy wymagają spokoju, by zminimalizować ryzyko poronienia. Kluczowe aspekty tej fazy:
- Utrzymanie stabilnej diety, bez nagłych zmian.
- Unikanie nadmiernego stresu, np. transportu lub mieszania loch w grupach.
Faza 2: Intensywny wzrost płodów (31–84 dzień)
To najważniejszy okres dla rozwoju płodów. Powstają organy wewnętrzne, układ kostny i mięśniowy. Lochy powinny być w tym czasie żywione paszami bogatymi w białko oraz witaminy, szczególnie witaminę A i E, które wspierają rozwój płodów.
Faza 3: Ostatni etap ciąży (85–114 dzień)
W ostatnich tygodniach ciąży płody szybko przybierają na masie. W tym czasie lochy potrzebują większej ilości energii w diecie, aby zaspokoić potrzeby rosnących prosiąt. Ważne jest również zapewnienie odpowiednich warunków higienicznych w kojcu porodowym.
Rozpoznawanie ciąży u świni
Objawy ciąży
Po udanym kryciu locha wykazuje szereg objawów świadczących o zapłodnieniu:
- Brak rui w kolejnych cyklach,
- Spokojniejsze zachowanie,
- Wzrost apetytu,
- Powiększenie i różowienie sutków.
Diagnostyka weterynaryjna
W praktyce hodowlanej stosuje się różne metody potwierdzenia ciąży:
- USG: Najdokładniejsza metoda, pozwalająca na wykrycie ciąży już po 25 dniach od zapłodnienia.
- Badanie hormonalne: Analiza poziomu progesteronu w mleku lub krwi.
- Obserwacja zachowania lochy: Brak reakcji na knura po 21 dniach od krycia może sugerować ciążę.
Pielęgnacja lochy w ciąży
Żywienie loch prośnych
Prawidłowe żywienie jest kluczowe dla zdrowia lochy i rozwoju prosiąt. Dieta powinna być dostosowana do fazy ciąży:
- Faza początkowa: Pasza o umiarkowanej wartości energetycznej, aby uniknąć nadmiernego przyrostu masy ciała.
- Faza środkowa i końcowa: Stopniowe zwiększanie ilości paszy, szczególnie białka i składników mineralnych (wapń, fosfor).
Warunki utrzymania
- Temperatura w chlewni: Optymalna to 18–22°C. Zbyt wysoka temperatura może powodować stres cieplny.
- Higiena: Regularne sprzątanie i dezynfekcja pomieszczeń minimalizują ryzyko infekcji.
- Kojce porodowe: Powinny być przygotowane na kilka dni przed planowanym porodem.
Przygotowanie do porodu
Objawy zbliżającego się porodu
Około tygodnia przed porodem lochy zaczynają budować „gniazdo”. Inne objawy to:
- Obrzęknięte i nabrzmiałe sutki,
- Wyciek mleka na kilka godzin przed porodem,
- Niespokojne zachowanie.
Opieka okołoporodowa
Podczas porodu ważne jest zapewnienie lochy spokoju i możliwości kontaktu z opiekunem. Należy przygotować czyste ręczniki do osuszania prosiąt oraz środki do dezynfekcji pępowiny.
Problemy związane z ciążą u świni
Poronienia
Częstą przyczyną strat w hodowli są poronienia, które mogą być spowodowane:
- Stresującymi warunkami środowiskowymi,
- Infekcjami bakteryjnymi lub wirusowymi,
- Nieodpowiednim żywieniem.
Słaba kondycja lochy
Niedostateczne żywienie lub nadmierny przyrost masy ciała mogą prowadzić do komplikacji porodowych lub obniżonej zdolności do karmienia prosiąt.
Ciąża u świni trwa około 114 dni i wymaga szczególnej uwagi ze strony hodowcy. Prawidłowe żywienie, odpowiednie warunki utrzymania oraz regularna kontrola stanu zdrowia lochy są kluczowe dla sukcesu hodowli. Dzięki dobrej opiece możliwe jest uzyskanie zdrowych miotów i maksymalizacja wyników produkcyjnych. Rolnicy powinni korzystać z nowoczesnych metod diagnostycznych i dbać o dobrostan zwierząt, co przynosi korzyści zarówno ekonomiczne, jak i etyczne.
