Jęczmień jary jest jednym z najważniejszych gatunków roślin uprawnych w Polsce, szczególnie w regionach o umiarkowanym klimacie. Jego uprawa jest jednak obarczona ryzykiem wystąpienia różnych chorób grzybowych, które mogą znacząco wpłynąć na jakość plonów oraz rentowność produkcji. Wśród chorób, które najczęściej atakują jęczmień jary, znajdują się m.in. mączniak prawdziwy, rdza jęczmienia, a także choroby pleśniowe. Jednym z najważniejszych aspektów w ochronie tej rośliny jest odpowiedni moment na zastosowanie środków ochrony roślin, czyli tzw. pryskanie jęczmienia jarego. W tym artykule omówimy, kiedy i jakie preparaty najlepiej stosować w celu skutecznej ochrony przed grzybami.
Najczęstsze choroby grzybowe jęczmienia jarego
Przed przystąpieniem do decyzji o ochronie chemicznej jęczmienia, warto poznać choroby, które mogą zagrażać tej roślinie.
Mączniak prawdziwy jęczmienia
Mączniak prawdziwy jęczmienia (Blumeria graminis) to jedna z najgroźniejszych chorób grzybowych, która może zainfekować rośliny na etapie wegetacji. Objawia się białymi, mączystymi nalotami na liściach, które ograniczają fotosyntezę i osłabiają roślinę. Choroba rozwija się w warunkach wilgotnych i chłodnych, szczególnie wczesną wiosną.
Rdza jęczmienia
Rdza jęczmienia (Puccinia hordei) to choroba, która rozwija się na roślinach w wyższych temperaturach. Objawia się charakterystycznymi pomarańczowo-brązowymi plamami na liściach, które mogą prowadzić do przedwczesnego opadania liści. W przypadku silnego porażenia, roślina może stracić zdolność do fotosyntezy, co znacznie obniża plony.
Choroby pleśniowe
Choroby pleśniowe, takie jak Fusarium spp. i innych grzybów z rodziny Pleosporaceae, są również groźnym zagrożeniem dla jęczmienia jarego. Grzyby te powodują zgorzele korzeni i dolnych części rośliny, co w konsekwencji prowadzi do osłabienia jej wzrostu i rozwoju. Zakażenia mogą również prowadzić do rozwoju mykotoksyn, które mogą zanieczyścić zbiory.
Optymalny moment na zabiegi ochrony przed grzybami
Aby skutecznie chronić jęczmień jary przed chorobami grzybowymi, należy przeprowadzić odpowiednią strategię ochrony, uwzględniając odpowiedni czas na zastosowanie środków ochrony roślin. Moment stosowania fungicydów w dużej mierze zależy od rodzaju choroby oraz warunków atmosferycznych.
Faza wzrostu rośliny a choroby grzybowe
Jęczmień jary przechodzi przez różne etapy wzrostu, a każda z tych faz może wiązać się z innym ryzykiem pojawienia się chorób grzybowych.
-
Faza kiełkowania i wschodów (BBCH 00-09) – W tej fazie ryzyko ataku chorób grzybowych jest stosunkowo niskie, jednak w przypadku silniejszych opadów deszczu i chłodniejszych temperatur może dojść do rozwoju mączniaka prawdziwego. Zastosowanie fungicydów w tym czasie jest rzadko wymagane, chyba że prognozy meteorologiczne przewidują sprzyjające warunki do rozwoju chorób.
-
Faza krzewienia (BBCH 10-19) – W tej fazie jęczmień jest narażony na choroby takie jak mączniak prawdziwy, a także na infekcje rdzy. Jest to czas, w którym należy rozważyć zastosowanie pierwszego oprysku. Przede wszystkim stosuje się fungicydy ogólnospektralne, które mogą zabezpieczyć rośliny przed wieloma rodzajami grzybów. Jeśli warunki atmosferyczne sprzyjają rozwojowi chorób, zabieg należy przeprowadzić w pierwszych dniach tej fazy.
-
Faza strzelania w źdźbło (BBCH 30-39) – W tej fazie jęczmień jest szczególnie wrażliwy na choroby grzybowe, takie jak rdza jęczmienia. Jest to kluczowy moment, kiedy należy zastosować fungicydy, zwłaszcza w przypadku silnej presji chorób. Zastosowanie środka ochrony roślin zapobiega dalszemu rozwojowi chorób i ogranicza ich rozprzestrzenianie.
-
Faza kłoszenia (BBCH 50-59) – W tej fazie, jeśli w poprzednich etapach nie zostały przeprowadzone odpowiednie zabiegi ochrony roślin, choroby mogą już poważnie wpłynąć na jakość i wielkość plonów. Oprysk w tym czasie jest zalecany szczególnie w przypadku chorób pleśniowych oraz mączniaka prawdziwego.
-
Faza dojrzewania (BBCH 80-89) – W tej fazie jęczmień jest już w zaawansowanym stadium wzrostu i rozwój chorób grzybowych nie będzie miał już tak dużego wpływu na plony. Jednakże w sytuacji, gdy obserwuje się silne objawy chorób grzybowych, a także przy dużym ryzyku infekcji, można przeprowadzić zabieg ochrony w celu zabezpieczenia ziarna.
Monitorowanie warunków atmosferycznych
Bardzo ważnym czynnikiem decydującym o terminie oprysku jest monitorowanie warunków pogodowych. Grzyby, takie jak mączniak prawdziwy, rozwijają się najintensywniej w okresie chłodnych, wilgotnych dni. Z kolei rdza jęczmienia preferuje cieplejsze warunki. Śledzenie prognoz pogody, w tym temperatury, wilgotności powietrza oraz opadów deszczu, pozwala na precyzyjniejsze planowanie zabiegów ochrony roślin.
Wybór odpowiednich preparatów ochrony roślin
Dobór odpowiednich preparatów jest kluczowy dla skuteczności ochrony przed grzybami. Należy pamiętać, że w Polsce dostępne są różne grupy fungicydów, a ich skuteczność w dużej mierze zależy od rodzaju choroby oraz fazy rozwoju rośliny.
Fungicydy systemiczne i kontaktowe
Fungicydy dzielimy na systemiczne i kontaktowe. Preparaty systemiczne, po zastosowaniu, są wchłaniane przez roślinę i przemieszczają się w jej wnętrzu, co pozwala na długotrwałą ochronę przed chorobami grzybowymi. Z kolei fungicydy kontaktowe działają tylko na powierzchni rośliny, dlatego wymagają większej liczby aplikacji w okresie intensywnego wzrostu.
Preparaty o szerokim spektrum działania
W przypadku chorób jęczmienia jarego zaleca się stosowanie preparatów o szerokim spektrum działania, które skutecznie zwalczają mączniaka prawdziwego, rdzę oraz inne choroby grzybowe. Do najczęściej stosowanych fungicydów należą preparaty zawierające substancje aktywne, takie jak tebukonazol, prochloraz, czy azoksystrobina.
Rotacja preparatów
Aby uniknąć rozwoju odporności grzybów na stosowane środki ochrony roślin, należy stosować rotację fungicydów z różnych grup chemicznych. Pozwala to na zwiększenie skuteczności zabiegów ochronnych oraz zmniejszenie ryzyka rozwoju odporności patogenów.
Odpowiedni moment na pryskanie jęczmienia jarego od grzyba zależy od wielu czynników, w tym od fazy rozwoju rośliny, warunków atmosferycznych oraz rodzaju chorób, które występują w danym sezonie. Kluczowym elementem skutecznej ochrony przed chorobami grzybowymi jest monitorowanie stanu upraw oraz wczesne wykrywanie objawów infekcji. Regularne stosowanie fungicydów w odpowiednich terminach pozwala na uzyskanie zdrowych plonów oraz minimalizowanie strat spowodowanych przez choroby grzybowe.
