Jęczmień ozimy jest jednym z podstawowych gatunków zbóż uprawianych w Polsce, charakteryzującym się wysoką odpornością na warunki atmosferyczne, a także dobrą adaptacją do różnych typów gleby. Jednak, jak każda uprawa, również jęczmień ozimy jest narażony na ataki chorób grzybowych, które mogą znacząco wpłynąć na plony i jakość ziarna. W tym artykule omawiamy najlepsze praktyki ochrony jęczmienia ozimego przed chorobami grzybowymi, zwłaszcza w kontekście aplikacji środków ochrony roślin (tzw. opryskiwaniem).
Wprowadzenie do ochrony jęczmienia ozimego przed chorobami grzybowymi
Choroby grzybowe są jednymi z najpoważniejszych zagrożeń w uprawie jęczmienia ozimego. Zalicza się do nich m.in. choroby liści (takie jak mączniak prawdziwy, rdza jęczmienia, czy choroby podstawy źdźbła), które prowadzą do obniżenia plonów, a także do pogorszenia jakości ziarna. W celu minimalizacji strat, stosowanie odpowiednich fungicydów jest kluczowe.
Warto pamiętać, że opryski przeciwko chorobom grzybowym w jęczmieniu ozimym nie powinny być stosowane zbyt wcześnie ani zbyt późno. Niewłaściwy dobór terminu aplikacji, jak i nieodpowiednia dawka środka ochrony roślin, może prowadzić do nieefektywnej ochrony lub wręcz zaszkodzić roślinom.
Rodzaje chorób grzybowych w jęczmieniu ozimym
Wśród grzybów, które najczęściej atakują jęczmień ozimy, wyróżnia się kilka gatunków, które mogą powodować poważne uszkodzenia plonów:
- Mączniak prawdziwy jęczmienia (Blumeria graminis f.sp. hordei) – charakteryzuje się białymi plamami na liściach, które stopniowo przekształcają się w białą, mączystą warstwę. Jest jednym z najczęściej występujących patogenów w Polsce.
- Rdza jęczmienia (Puccinia hordei) – objawia się pomarańczowo-czerwonymi plamami na liściach. Może prowadzić do szybszego żółknięcia i obumierania roślin.
- Fuzaryjne choroby jęczmienia (Fusarium spp.) – grzyby te atakują zarówno korzenie, jak i kłosy jęczmienia, prowadząc do uszkodzenia systemu korzeniowego oraz infekcji ziarna.
- Septorioza jęczmienia (Septoria hordei) – choroba liści, która objawia się pojawieniem się brązowych plam, które mogą prowadzić do zniszczenia tkanki roślinnej.
Znaki wskazujące na potrzebę opryskiwania jęczmienia ozimego
Prawidłowy moment na zastosowanie oprysków przeciwgrzybowych w jęczmieniu ozimym zależy od kilku czynników, w tym od stopnia nasilenia chorób, warunków pogodowych, a także od fazy rozwoju rośliny. Kluczowe znaki, które powinny skłonić rolnika do rozważenia zabiegu ochronnego, to:
- Wzrost wilgotności powietrza i temperatura – Grzyby rosną najlepiej w warunkach wysokiej wilgotności i temperaturze powyżej 10°C. W takich warunkach rośliny są bardziej podatne na infekcje.
- Wystąpienie pierwszych objawów chorób – Pojawienie się pierwszych plam chorobowych na liściach lub na podstawach źdźbeł to jasny sygnał do rozważenia zastosowania fungicydów.
- Obserwacja warunków atmosferycznych – Po długotrwałych opadach deszczu lub okresach wysokiej wilgotności należy szczególnie uważnie obserwować uprawy, ponieważ takie warunki sprzyjają rozwojowi grzybów.
Fazy rozwoju jęczmienia ozimego i czas aplikacji fungicydów
Odpowiedni moment na oprysk w jęczmieniu ozimym zależy w dużej mierze od fazy jego rozwoju. Poniżej przedstawiamy ogólne wytyczne dotyczące terminów aplikacji fungicydów w zależności od fazy rozwoju rośliny.
Faza BBCH 30-39 – początek strzelania w źdźbło
Pierwsza aplikacja fungicydów powinna być przeprowadzona na początku fazy strzelania w źdźbło (BBCH 30-39), gdy roślina osiąga wysokość 20-30 cm. W tym okresie jęczmień jest w fazie intensywnego wzrostu, a choroby takie jak mączniak prawdziwy mogą szybko się rozprzestrzeniać. Opryskiwacz powinien obejmować wszystkie powierzchnie liściowe, aby zapobiec dalszemu rozwojowi chorób.
Faza BBCH 40-49 – faza kłoszenia
W tej fazie rośliny zaczynają kłosować, a ich wzrost zwalnia. W tym czasie warto zastosować drugi zabieg ochronny, zwłaszcza w przypadku wysokiego ryzyka wystąpienia chorób liściowych, jak np. rdza jęczmienia. Oprysk w tej fazie zapewnia ochronę przed dalszym rozprzestrzenianiem się chorób oraz zapewnia lepszą jakość kłosów.
Faza BBCH 50-59 – kwitnienie i wczesne ziarno
Ostatnia aplikacja fungicydów powinna odbywać się w fazie kwitnienia, a także we wczesnym stadium rozwoju ziarna. W tym okresie rośliny są w pełni rozwinięte, a choroby takie jak fuzaryjne porażenie mogą stanowić duże zagrożenie, zwłaszcza w wilgotnych warunkach. Zabieg ochronny w tej fazie pomaga zapobiec infekcjom grzybiczym, które mogą wpłynąć na jakość ziarna.
Wybór odpowiednich fungicydów
Wybór środka ochrony roślin zależy od rodzaju choroby, która atakuje rośliny. Istnieje wiele preparatów, które można stosować na jęczmieniu ozimym, a ich skuteczność zależy od momentu aplikacji oraz warunków atmosferycznych.
- Fungicydy o działaniu kontaktowym – działają one tylko na powierzchni rośliny, chroniąc je przed wniknięciem patogenów. Warto stosować je na wczesnym etapie rozwoju chorób.
- Fungicydy systemiczne – penetrują wnętrze rośliny, zapewniając długotrwałą ochronę. Dobre rezultaty daje ich stosowanie w fazie kłoszenia i kwitnienia.
- Mieszanki fungicydowe – kombinacja różnych substancji czynnych daje synergistyczny efekt, zwłaszcza w przypadku trudnych do zwalczenia chorób grzybowych, takich jak fuzaryjne porażenie.
Ochrona jęczmienia ozimego przed chorobami grzybowymi jest niezbędnym elementem zarządzania uprawą, który wpływa na jakość plonów oraz ich wielkość. Właściwy dobór momentu aplikacji fungicydów, uwzględniający fazy rozwoju rośliny oraz warunki pogodowe, stanowi klucz do sukcesu. Pamiętając o wskazówkach zawartych w artykule, rolnicy mogą skutecznie chronić swoje uprawy przed chorobami, minimalizując straty i zapewniając wysoką jakość plonów.
Źródło: www.mojarola.pl
