Zaraza ziemniaka (Phytophthora infestans) to jedno z najgroźniejszych zagrożeń dla upraw ziemniaka na całym świecie. W sprzyjających warunkach może prowadzić do strat sięgających nawet 100% plonu. Choroba rozwija się szczególnie intensywnie w warunkach wysokiej wilgotności i umiarkowanych temperatur. W artykule przedstawimy skuteczne metody ochrony, zarówno profilaktyczne, jak i chemiczne oraz biologiczne.
Objawy i rozwój choroby
Zaraza ziemniaka atakuje liście, łodygi oraz bulwy. Pierwsze objawy to wodniste plamy na liściach, które szybko brunatnieją. W warunkach wysokiej wilgotności na spodniej stronie liści pojawia się białawy nalot zarodników. W zaawansowanym stadium cała roślina zamiera. Bulwy zakażone przez Phytophthora infestans wykazują brunatne, nieregularne plamy i gniją zarówno w glebie, jak i w przechowalniach.
Metody profilaktyczne
Ochrona przed zarazą ziemniaka rozpoczyna się od odpowiednich działań profilaktycznych. Najważniejsze z nich to:
Wybór odmian odpornych
Nowoczesne odmiany ziemniaka mają różny poziom odporności na zarazę. Warto wybierać te, które wykazują wysoką tolerancję, np. Gala, Innovator, Kuras, Bękart. Odmiany te są mniej podatne na zakażenie, co ogranicza konieczność stosowania środków ochrony roślin.
Prawidłowy płodozmian
Unikanie uprawy ziemniaków na tym samym polu przez kilka lat zmniejsza presję patogenu. Zaleca się 3-4 letni płodozmian, w którym po ziemniakach wysiewa się zboża lub rośliny bobowate.
Unikanie nadmiernego zagęszczenia roślin
Zbyt gęsty siew sprzyja rozwojowi wilgotnego mikroklimatu w łanie, co ułatwia rozprzestrzenianie się zarodników grzyba. Odpowiednia rozstawa między roślinami pozwala na lepszą wentylację.
Wczesne wykopywanie bulw
Opóźnione wykopywanie ziemniaków zwiększa ryzyko zakażenia bulw w glebie. Wskazane jest zbieranie plonu w sprzyjających warunkach pogodowych i szybkie osuszanie bulw przed przechowywaniem.
Ochrona chemiczna
W sytuacjach wysokiego zagrożenia stosowanie fungicydów jest konieczne. Najlepsze efekty daje ich systematyczne stosowanie zgodnie z programem ochrony.
Rodzaje fungicydów
- Kontaktowe – tworzą barierę ochronną na powierzchni roślin (np. mankozeb, chlorotalonil).
- Systemiczne – wnikają do roślin i chronią je od wewnątrz (np. metalaksyl-M, cyjazofamid).
- Translaminarne – przenikają do tkanek roślinnych i długotrwale je chronią (np. azoksystrobina, fluopikolid).
Schemat oprysków
Pierwszy zabieg powinien być wykonany profilaktycznie, zanim pojawią się objawy choroby, zazwyczaj w fazie zwartego łanu. Kolejne opryski wykonuje się co 7-10 dni, stosując rotację substancji czynnych w celu uniknięcia uodpornienia patogenu.
Metody biologiczne
Alternatywą dla chemicznych fungicydów są preparaty biologiczne oparte na mikroorganizmach antagonistycznych wobec Phytophthora infestans.
Biopreparaty
- Bacillus subtilis – produkuje substancje hamujące rozwój patogenu.
- Trichoderma harzianum – konkurencyjny grzyb, ograniczający rozwój Phytophthora infestans.
- Ekstrakty roślinne (np. z czosnku, pokrzywy) – mają działanie ograniczające rozwój zarazy.
Dobre praktyki przechowalnicze
Zaraza ziemniaka może się rozwijać również w przechowalniach. Aby temu zapobiec, należy:
- przechowywać tylko zdrowe bulwy,
- zapewnić odpowiednią wentylację i temperaturę (4-6°C),
- regularnie kontrolować stan bulw i usuwać porażone egzemplarze.
Skuteczna ochrona przed zarazą ziemniaka wymaga kompleksowego podejścia: odpowiedniego płodozmianu, stosowania odpornych odmian, środków chemicznych i biologicznych oraz dobrych praktyk agrotechnicznych. Regularne monitorowanie upraw oraz szybkie reagowanie na pierwsze objawy choroby pozwala zminimalizować straty i uzyskać wysoki plon zdrowych bulw.
Źródło: www.mojarola.pl
