W praktyce rolniczej pojawia się często pytanie: czy można sadzić ziemniaki, które mają duże kiełki? Wielu plantatorów spotyka się z sytuacją, w której sadzeniaki przechowywane w niewłaściwych warunkach lub zbyt długo zaczynają intensywnie kiełkować. Kwestia ta nie jest jednoznaczna – wymaga zrozumienia fizjologii ziemniaka, zależności pomiędzy stanem kiełków a plonowaniem oraz wpływu technologii sadzenia.
Charakterystyka dużych kiełków u ziemniaka
Kiełki ziemniaka to pierwsze oznaki aktywności wegetatywnej bulwy. W warunkach przechowalniczych – szczególnie przy temperaturze powyżej 5–7°C oraz przy dostępie światła – bulwy zaczynają wypuszczać kiełki, przygotowując się do wzrostu.
Duże kiełki (powyżej 2–3 cm, nierzadko osiągające długość 5–10 cm) są zazwyczaj wiotkie, kruche i słabo osadzone w bulwie. Są też bardziej podatne na uszkodzenia mechaniczne podczas sadzenia. Ich obecność świadczy o zaawansowanym stanie przedwegetacyjnym, który może negatywnie wpłynąć na rozwój rośliny w polu.
Wpływ dużych kiełków na wzrost i plonowanie
Sadzenie ziemniaków z dużymi kiełkami może być technicznie możliwe, ale niesie ze sobą szereg zagrożeń:
-
Uszkodzenia mechaniczne – długie kiełki bardzo łatwo odłamują się podczas załadunku, transportu czy samego sadzenia mechanicznego. Uszkodzony kiełek nie regeneruje się – bulwa potrzebuje czasu, by wytworzyć nowe pędy, co opóźnia wschody.
-
Nierównomierne wschody – różna długość i stan kiełków w partii sadzeniaków skutkują nierównym pojawianiem się roślin. To prowadzi do zróżnicowanej konkurencji o światło, wodę i składniki pokarmowe, co obniża jakość i jednorodność plonu.
-
Stres fizjologiczny bulwy – sadzeniaki z dużymi kiełkami często zużyły już część zapasów energetycznych na przedwczesny rozwój. Oznacza to mniejszy potencjał do tworzenia silnego systemu korzeniowego i zredukowaną liczbę łodyg, co bezpośrednio wpływa na plonowanie.
-
Większa podatność na choroby – uszkodzone kiełki to otwarte bramy dla patogenów. W połączeniu z niekorzystnymi warunkami glebowymi może to prowadzić do infekcji bakteryjnych i grzybowych.
Kiedy można tolerować duże kiełki?
W pewnych warunkach sadzenie ziemniaków z dużymi kiełkami może być możliwe, jeśli spełnione są określone kryteria:
-
Sadzenie ręczne – jeśli plantator może sadzić ziemniaki ręcznie lub półmechanicznie z zachowaniem dużej ostrożności, ryzyko uszkodzenia kiełków można ograniczyć. To często ma miejsce na małych areałach lub w uprawach ekologicznych.
-
Kiełki silne i zielone – jeżeli kiełki są grube, zielone i dobrze osadzone w oczku, ich uszkodzenie jest mniej prawdopodobne, a zdolność wzrostu – większa. Dotyczy to głównie sadzeniaków odpowiednio podkiełkowanych w kontrolowanych warunkach (np. w świetle rozproszonym, przy 12–15°C).
-
Wczesna odmiana, krótki sezon – niektóre wczesne odmiany ziemniaka są bardziej tolerancyjne na uszkodzenia wegetatywne. Przy krótkim cyklu wegetacyjnym nawet uszkodzony kiełek może dać zadowalający plon.
Rekomendacje agrotechniczne
Aby ograniczyć ryzyko związane z dużymi kiełkami, warto wdrożyć odpowiednie praktyki:
1. Właściwe przechowywanie sadzeniaków
Temperatura przechowywania powinna wynosić 3–4°C dla ziemniaków nieprzeznaczonych do podkiełkowania. Światło powinno być ograniczone, by nie indukować wzrostu pędów. Sadzeniaki powinny być regularnie kontrolowane.
2. Podkiełkowanie kontrolowane
W przypadku planowanego podkiełkowania bulwy należy wyjąć z przechowalni około 3–4 tygodnie przed sadzeniem. Proces powinien odbywać się w jasnym pomieszczeniu z temperaturą 12–15°C. W takich warunkach powstają krótkie, grube i zielone kiełki, odporne na uszkodzenia.
3. Weryfikacja przed sadzeniem
Jeśli duże kiełki już się pojawiły, warto przed sadzeniem przeprowadzić selekcję partii. Bulwy z łamliwymi, białymi, nitkowatymi kiełkami należy odrzucić. W przypadku częściowej degradacji można skrócić kiełki do 1–2 cm, choć jest to zabieg ryzykowny i może opóźnić wschody.
4. Dobór odpowiedniego sprzętu
W przypadku sadzenia bulw z dłuższymi kiełkami warto stosować sadzarki kubełkowe o delikatnym mechanizmie chwytającym. Redukuje to uszkodzenia mechaniczne.
Sadzenie ziemniaków z dużymi kiełkami nie jest praktyką zalecaną w intensywnym rolnictwie towarowym, ponieważ wiąże się z ryzykiem obniżenia plonów, nierównomiernych wschodów i zwiększonej podatności na choroby. Jeżeli jednak sytuacja tego wymaga – np. brak alternatywnych sadzeniaków – należy zadbać o maksymalne ograniczenie strat poprzez ostrożność w sadzeniu, selekcję materiału i odpowiednie warunki agrotechniczne.
Dla optymalnych efektów produkcyjnych zaleca się stosowanie kwalifikowanego materiału sadzeniakowego o krótkich, silnych kiełkach, a także prowadzenie odpowiedniego przygotowania przed sadzeniem. Ostatecznie, decyzja o wykorzystaniu ziemniaków z dużymi kiełkami powinna być świadoma, poparta oceną ryzyka i dostosowana do warunków gospodarstwa.
Źródło: www.mojarola.pl
